Ετερογένεια ζήτησης

Ζούμε στον τέταρτο πιο δημοφιλή προορισμό της Ελλάδας. Οι περισσότεροι άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμαστε στην τουριστική βιομηχανία του τόπου μας, κινούμαστε, συνομιλούμε, εκφράζουμε απόψεις και σκέψεις γύρω από τον τουρισμό μας, κάνουμε προβλέψεις κάθε χρόνο για την επικείμενη σαιζόν, προσφέρουμε υπηρεσίες στους επισκέπτες μας.
Και όμως, πόσο καλά γνωρίζουμε τον τουρισμό;

Πόσο καλά γνωρίζουμε τις έννοιες που καθημερινά σχεδόν χρησιμοποιούμε;
Τι σημαίνει «Φέτος θα υπάρχει πτώση;»  Τι καθορίζει την ζήτηση και τι είναι τελικά η τουριστική ζήτηση και από τι επηρεάζεται;

Ας ξεκινήσουμε από τα πιο απλά πράγματα. Τι είναι τουρίστας; Τουρίστας είναι μόνο αυτός που έρχεται στο νησί μας με τα charter του εξωτερικού ή ο Έλληνας που μας επισκέπτεται με τις τακτικές πτήσεις; Τουρίστας άραγε είναι ο Ελληνοαυστραλός συγγενής μας που τον φιλοξενούμε το καλοκαίρι σπίτι μας;

Σύμφωνα λοιπόν με τον επίσημο ορισμό που υιοθέτησε και ασπάστηκε ο ΠΟΤ (Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού) από την Παγκόσμια Ένωση Στατιστικών στοιχείων των Ηνωμένων Εθνών, τον Μάρτιο του 1993, ως τουρίστας ορίζεται κάθε άτομο το οποίο ταξιδεύει σε έναν τόπο εκτός εκείνου της μόνιμης διαμονής του, για χρονική περίοδο διάρκειας 24 ωρών το ελάχιστο και ενός έτους το μέγιστο και ο σκοπός επίσκεψης του οποίου δεν έχει σχέση με την άσκηση οιασδήποτε αμειβόμενης δραστηριότητας στη χώρα επίσκεψης.

Είναι λοιπόν τουρίστας, η κοπέλα από την Αγγλία, που έρχεται στο νησί τον Μάιο, φεύγει τον Νοέμβρη αλλά δουλεύει ταυτόχρονα σε κάποια καφετέρια του νησιού; Όχι, σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό σε αντίθεση με τον ομογενή συγγενή μας ο οποίος μπορεί να διαμένει στο δικό μας σπίτι και να μην πληρώνει κατάλυμα αλλά αυτός λογίζεται ως τουρίστας.

Και εδώ τίθεται ένα από τα πιο κύρια ερωτήματα; Πως καταγράφονται οι τουρίστες; Πως καταγράφονται οι επισκέπτες στον τόπο μας ώστε τα συμπεράσματα μας για την πορεία του νησιού μας να είναι ασφαλή;
Αυτό δυστυχώς δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και συχνά οδηγεί σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Η ουσιαστική γνώση του τουριστικού φαινόμενου  προϋποθέτει  την ύπαρξη στατιστικών δεδομένων, τα οποία οφείλουν να είναι εναρμονισμένα με τις βασικές έννοιες του τουρισμού. Η κυριότερη πηγή δεδομένων είναι τα αεροδρόμια και οι πύλες εισόδου της χώρας. Ένας επιβάτης όμως ο οποίος ταξιδεύει δύο και τρεις φορές στην χώρα ή τον τόπο μας, δεν σημαίνει απαραίτητα πως και τις τρεις φορές είναι τουρίστας. Επίσης τα αεροδρόμια μπορούν να μας δώσουν στοιχεία μόνο για τις αφίξεις, δεν γνωρίζουν όμως πόσα άτομα από αυτές τις αφίξεις θα εργαστούν στον τόπο μας άρα δεν ανήκουν στην ομάδα τουριστών ή αντίστοιχα χρησιμοποίησαν την Κω για να περάσουν στην συνέχεια στην Τουρκία.

Για τον λόγο αυτό στην στατιστική υπηρεσία προστέθηκε και μια επιπλέον πληροφορία. Ο αριθμός διανυκτερεύσεων που δέχεται κάθε τόπος.
Φυσικά, οι εκτιμήσεις αυτές δεν είναι πάντα σωστές και αυτό οφείλεται κυρίως στην αδυναμία καταγραφής των συμπληρωματικών καταλυμάτων, στην μη σωστή τήρηση των βιβλίων πελατών κλπ.
Αυτή όμως η καταμέτρηση είναι πάρα πολύ σημαντική γιατί είναι αυτό ακριβώς το μέγεθος που διαμορφώνει την εκτίμηση της ζήτησης.
Η οικονομική ερμηνεία της ζήτησης κάνει χρήση των αναγκών του τουρίστα και του βαθμού ικανοποίησης τους, τις οποίες και ενσωματώνει στην έννοια της τουριστικής κατανάλωσης. Ως «τουριστική κατανάλωση» ορίζεται το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνει ο τουρίστας κατά την διάρκεια της μετακίνησης του ή εν όψει αυτής.

Η ικανοποίηση τώρα την οποία επιδιώκει ο τουρίστας μέσω της τουριστικής κατανάλωσης, καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού του, ενεργοποιεί ένα μεγάλο αριθμό δραστηριοτήτων. Ουσιαστικά πρόκειται για μια αλυσιδωτή αντίδραση που δημιουργεί συνεχώς νέες ανάγκες και οι νέες ανάγκες νέες παροχές, τον νόμο δηλαδή της προσφοράς και της ζήτησης. Η ετερογένεια όμως η οποία χαρακτηρίζει την ζήτηση αντιπροσωπεύει ουσιαστικά και τη δομή του τουριστικού τομέα.

Στην τουριστική ζήτηση εμπλέκονται πολλές μεταβλητές., οικονομικές, θεσμικές, κοινωνικές, φυσικές κ.α. Στην οικονομική θεωρία δεν υπάρχει τουριστικός κλάδος, όμως η τουριστική βιομηχανία συμμετέχει σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, επίσης δεν υπάρχει ένα τουριστικό προϊόν το οποίο να είναι συγκεκριμένο αλλά η τουριστική προσφορά είναι απόρροια ενός μεγάλου αριθμού τουριστικών υποπροϊόντων.
Ο μεγάλος αριθμός των μεταβλητών καθιστά την μελέτη και ανάλυση της τουριστικής ζήτησης ιδιαίτερα πολύπλοκη.
Αυτή η πολυπλοκότητα, η ετερογένεια της τουριστικής ζήτησης καθιστά τον τουρισμό τόσο ευαίσθητο στις οικονομικές διακυμάνσεις.



Μουστάκα Μάρθα
Πτυχιούχος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων ΤΕΙ Αθήνας