Φόρτωμα καρπουζιών στον Πρωτοκάραβο

Ταξίδι στο χρόνο και το χώρο, για αυτούς που γυρίζουν και ξαναγυρίζουν στο νησί μας αναζητώντας την συνέχεια τους (λίαν αστόχως, αποδήμους τους λένε)

Είναι δύσκολο να ταξιδέψουμε στον χρόνο. Θα το προσπαθήσουμε με μια φωτογραφία.

Μέρες του 19...., Αύγουστος κι έρχεται της Παναγιάς. Τα πλυζήνια και τα πιπόνια ωριμάζουν μέρα με την μέρα. Κάθε που βρίσκουμε και κάποιο να κοκκινίζει, δεν προλαβαίνει να ωριμάσει.... το τρώμε!

- Σε λίγες μέρες πρέπει να κόψουμε τον καρπό. Φέτος δεν θα κάνουμε ότι πέρυσι με τον πατέρα στο Μαστιχάρι για να πουλήσει δυο γομάρια, ο ένας γιος μας στην Καρδάμαινα κι ο άλλος στην Χώρα κι γω με τον μικρό στο χωράφι για τον ποτό, λέει η μάνα μας.

- Μεθαύριο ο καπετάνιος θα φέρει το καΐκι στα ανοικτά, ανάμεσα του Πρωτοκάραβου και Ανεβάλλουσας. Με 2 βάρκες που θα πηγαινοέρχονται θα το γεμίσουμε. Το κανονίσαμε. Ο έμπορας, ο γείτονας μας και μείς. Πρέπει να κόβουμε και να μεταφέρουμε από βραδύς. Νάνε φρεσκοκομμένα είπε ο έμπορας! Θα μας πληρώσει αμέσως με είκοσι λεπτά το κιλό. Είναι λίγα αλλά είναι σίγουρα και προ παντός πιο ξεκούραστα!

Έτσι ξεκινήσαμε νωρίς το απόγευμα. Όλη η οικογένεια στο πόδι. Μαζί και τα ζωντανά μας. Δυο γαδάροι και ένα μουλάρι. Ο πατέρας λογάριαζε τι χρέη θα βγάλει. Ο μεγάλος αδελφός τα χρήματα που θα πάρει για το πανηγύρι. Ο μικρός ν΄ αγοράσει τα πάνινα παπούτσια που τα περιμένει χρόνο, τον χρόνο. Ο καθένας και το δικό του όνειρο. Στον ουρανό λάμπει το αυγουστιάτικο φεγγάρι. Κάποια τζιτζίκια ξεγελιούνται και τραγουδούν ακόμη μέσα στην νύχτα. Τα κραξαλίδια, μπερδεύονται αλλά τραγουδάμε!

Η καλύβα μας προστατεύει από το αγιάζι που πέφτει σαν ψιχάλα. Ξύπνημα με το χάραμα. Κατεβαίνουμε με φορτωμένα τα ζώα. Από μακριά διακρίνουμε το καράβι. Όσο πλησιάζουμε μεγαλώνει. Μας περιμένει! Πρέπει να βιαστούμε!

Η δουλειά ξεκινά αμέσως. Άνδρες γυναίκες και παιδιά στην σειρά. Πάσα-πάσα γεμίζουμε την βάρκα. Οι βάρκες πηγαινοέρχονται. Οι σωροί στην αμμουδιά μικραίνουν. Ο ήλιος ανεβαίνει. Οι μικρότεροι βουτούν κάθε τόσο στην θάλασσα. Το καΐκι χαμηλώνει, βυθίζεται στην κολλημένη θάλασσα, φορτωμένο. Οι μεγάλοι τυλιγμένοι στις μαντίλες τους δουλεύουν ασταμάτητα. Η ζέστη κόβει την ανάσα.

- Μέχρι το μεσημέρι πρέπει ναχουμε τελειώσει. Θα σαλπάρω αμέσως για την Κάσσο! Βιαστείτε!

Ο πρώτος σωρός τελειώνει! Πάει κι ο δεύτερος! Πάει κι τρίτος!...

Οι τελευταίες καρπούζες σπάνε στην άμμο κι όλοι μοιράζονται από ένα πλυζηνόφυλλο! Τρώμε και χοροπηδάμε! Τελειώσαμε! Τελειώσαμε! Μερικοί μπαίνουν με τα ρούχα στην θάλασσα! Οι άλλοι βρέχουν τα πρόσωπα τους! Στο τέλος κάτω από τ΄ αρμιρίκι είναι η ώρα των λογαριασμών.

- Το καΐκι βάζει 5 τόνους. Κάνει να πάρετε 1000 δραχμές!

- Χαλάλι σου η δούλεψή μας καπετάνιο! Καλό ταξίδι και καλοπουλημένες!

- Γείτονα, λίγα τα χρήματα! Ο Θεός να βοηθήσει να βγάλουμε τον χειμώνα!

Ένα χρόνο μετά, το καλοκαίρι του 1961 η ίδια σκηνή επαναλήφτηκε. Μόνο που οι πιο πολλοί μεροκαματιάρηδες εκείνης της μέρας του 1960, είχαν φύγει στο εξωτερικό. Η τελευταία μεγάλη φυγή των Κώων είχε αρχίσει. Λίγα χρόνια μετά τα χωριά είχαν σχεδόν χάσει τις κοπέλες και τα παληκάρια τους.

Σημείωση: Τον Γενάρη του 2009 στο Μουσείο Μπενάκη έγινε έκθεση 100 φωτογραφιών του Zακ Λακαριέρ. Η φωτογραφία μας με τίτλο '' φόρτωμα καρπουζιών'', ήταν ανάμεσα στα εκθέματα. Ο Γάλλος διανοούμενος και παθιασμένος ελληνιστής, Zακ Λακαριέρ με την φωτογραφική μηχανή του γύρισε από το 1947 έως το 1966 όλη την Ελλάδα αποτυπώνοντας με σπάνια ευαισθησία τοπία, ανθρώπους και γεγονότα. Όπως αυτή από τους γιαλούς της Αντιμάχειας το καλοκαίρι του 1960.

Τώρα! Ξανα-συναντιόμαστε στον τόπο μας με την ίδια αγάπη και την ίδια αμείωτη νοσταλγία, κι ας έχει αλλάξει δραματικά. Τελευταία δραματική αλλαγή: στο χωριό μας δεν έχουμε πια πόσιμο νερό!

 

*Ο Νίκος Μυλωνάς είναι Πολιτικός Μηχανικός και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης "Συμπαράταξη Ελπίδας" στην Κω