Άστεγοι - Μια τεράστια πρόκληση για την Ευρώπη

Η έλλειψη στέγης συνδέεται με ανθρώπους που αναγκάζονται να κοιμούνται σε υπαίθριους χώρους σε πόλεις της Ευρώπης. Αν και αυτό είναι σίγουρα η πιο προφανής εκδήλωση της έλλειψης στέγης, οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται ως άστεγοι – ή διατρέχουν σχετικό κίνδυνο – αγωνίζονται καθημερινά με διαφορετικούς τρόπους.

Μπορεί να ζουν σε προσωρινά καταλύματα, όπως ξενώνες ή ιδρύματα, ενώ η εξασφάλιση στέγασης μπορεί να γίνει ακόμα πιο δύσκολη, αν από την εργασία τους δεν έχουν τις απαραίτητες διασφαλίσεις και έναν ικανοποιητικό μισθό ή αν ζουν υπό την απειλή της έξωσης.

Επίσης, όσοι διαμένουν σε ανεπαρκείς κατοικίες - όπως σε τροχόσπιτα σε απαγορευμένες περιοχές ή σε πυκνοκατοικημένες περιοχές - διατρέχουν εξίσου τον κίνδυνο να μείνουν άστεγοι.

Μια προσωπική κρίση

Οι λόγοι που κάποιοι άνθρωποι καταλήγουν να μείνουν άστεγοι οφείλονται σε ένα συνδυασμό αλληλένδετων ανθρώπινων, διαρθρωτικών και θεσμικών παραγόντων.

Οι σημαντικές αλλαγές που μπορεί να προκύψουν, λόγω οικονομικών ή προσωπικών προβλημάτων, όπως ένα διαζύγιο, το πένθος, κάποια ψυχική ασθένεια ή η υπερβολική χρήση ουσιών, αυξάνουν τον κίνδυνο να μείνει κανείς άστεγος ανεξάρτητα από την ηλικία του. Τα άτομα που εγκαταλείπουν την Πρόνοια ή βγαίνουν από τη φυλακή είναι επίσης ευάλωτα σε αυτό το ενδεχόμενο.

Η αδυναμία κάποιου να εξοφλήσει τους λογαριασμούς του ή να αγοράσει τρόφιμα και άλλα καθημερινά καταναλωτικά αγαθά, όπως επίσης και η ανεργία, είναι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν στην έλλειψη στέγασης. Επιπλέον, οι πιο φτωχοί άνθρωποι ίσως βρεθούν σε δυσχερέστερη κατάσταση εξαιτίας του ολοένα αυξανόμενου κόστους της στέγασης.

Σύμφωνα με έκθεση της ΕΕ, το 38% των ατόμων που απειλούνται από τη φτώχεια δαπανούν περισσότερο από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος τους για στέγαση - παραπάνω από το διπλάσιο του μέσου όρου του συνολικού πληθυσμού.

Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι τα στοιχεία από τα Κράτη Μέλη δείχνουν ότι ο αριθμός των ατόμων που κοιμούνται σε υπαίθριους χώρους ή δεν διαθέτουν κατάλυμα έχει αυξηθεί σε ορισμένες χώρες, κάτι που ενδεχομένως οφείλεται και στην πρόσφατη ύφεση.

Ανεπαρκείς υπηρεσίες υποστήριξης μπορεί να οξύνουν περισσότερο τα προβλήματα. Για παράδειγμα, η παροχή κοινωνικής στέγασης δεν παρουσιάζει ομοιομορφία μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθώς οι άστεγοι δεν διαθέτουν μια μόνιμη διεύθυνση, αντιμετωπίζουν περαιτέρω δυσκολίες πρόσβασης στην κοινωνική στέγαση και τη σωστή υγειονομική περίθαλψη.

Τι θα μπορούσε να διορθωθεί;

Τα Κράτη Μέλη έχουν την κύρια ευθύνη για την ανάπτυξη πολιτικών, ώστε να συμβάλουν στην άμβλυνση του προβλήματος των αστέγων, ενώ η ΕΕ έχει έναν περισσότερο συντονιστικό ρόλο. Το θέμα της καταπολέμησης της φαινομένου βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο της καταπολέμησης της φτώχειας.

Το 2008 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε μια γραπτή δήλωση, η οποία καλεί για τη διευθέτηση του προβλήματος της έλλειψης στέγασης στην Ευρώπη έως το 2015. Το Κοινοβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να αναπτύξει ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο, στο οποίο θα προσδιορίζεται το πρόβλημα των αστέγων, ενώ παράλληλα θα παρέχει ετήσια ενημέρωση σχετικά με τις δράσεις των Κρατών Μελών.

Το 2009 το θέμα των αστέγων επιλέχθηκε ως θεματικός άξονας για το συντονισμό μεταξύ της ΕΕ και των Κρατών Μελών στον τομέα της κοινωνικής ένταξης.

Η έκθεση της ΕΕ καλεί τα Κράτη Μέλη να αναπτύξουν ολοκληρωμένες στρατηγικές για την καταπολέμηση του προβλήματος των αστέγων, οι οποίες θα συνδυάζουν την οικονομική στήριξη με την αποτελεσματική ρύθμιση για καλύτερη ποιότητα κοινωνικών υπηρεσιών - ιδιαίτερα σε τομείς, όπως η στέγαση, η απασχόληση, η υγεία και η Πρόνοια.

Η ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών πολιτικών για την αντιμετώπιση του προβλήματος των αστέγων θα αποτελέσει το αντικείμενο ενός μεγάλου συνεδρίου το Δεκέμβριο του 2010. Η «Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για την 'Έλλειψη Στέγης» συγκεντρώνει τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς, όπως τις δημόσιες αρχές και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, στον τομέα κοινωνικής στέγασης και των ανθρώπων που έχουν βιώσει την έλλειψη στέγης.

Παράλληλα, η καμπάνια για το «Ευρωπαϊκό Έτος Καταπολέμησης της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού» (EY2010) θα συνεχίσει να ευαισθητοποιεί τις κοινωνίες για το θέμα αυτό και τις δύσκολες καταστάσεις που προκαλεί σε χιλιάδες ανθρώπους σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στο πλαίσιο του EY2010, η FEANTSA - η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Εθνικών Οργανισμών που Ασχολούνται με τα Θέματα των Αστέγων - έχει ξεκινήσει μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία με τίτλο «Βάζοντας τέλος στην έλλειψη στέγης» (Ending Homelessness).

Το μήνυμα της εκστρατείας είναι ότι η έλλειψη της στέγασης είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να επιλυθεί μόνο μέσω της συντονισμένης προσπάθειας για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών και όχι μέσω αποφάσεων και μέτρων βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα.