Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά: αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ

Το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας των Ρομά (8 Απριλίου), ψηφιοποίησε και παρουσιάζει μέσω των ιστοσελίδων www.ert-archives.gr και www.ert.gr , το ντοκιμαντέρ του Μενέλαου Καραμαγγιώλη «ROM», παραγωγής 1989.

Μέσα από τα πλάνα των τσιγγάνικων καταυλισμών και την αφηγηματική επένδυση με κείμενα του Παλαμά, του Παπαδιαμάντη και του Δροσίνη, το ντοκιμαντέρ ξετυλίγει την ιστορία της τσιγγάνικης φυλής, καταγράφει πτυχές της κοινωνικής ζωής των τσιγγάνων, μεταφέροντας το στίγμα της κουλτούρας τους, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει τα προβλήματα σε σχέση με τη διαβίωσή τους, την κοινωνική τους αφομοίωση και τον ρατσισμό που αντιμετωπίζουν. Αναζητά τις καταβολές της καταγωγής τους σε νομάδες της Ινδίας, οι οποίοι μέσω της Περσίας μετακινήθηκαν στην Ευρώπη και ανιχνεύει τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους, όπως διασώθηκαν ανά τους αιώνες και αντανακλώνται στις τελετές του γάμου, στα πανηγύρια και τις θρησκευτικές τους εκδηλώσεις. Εκτός από τις ιστορικές αναφορές που διασώζονται σχετικά με τους τσιγγάνους, όπως για παράδειγμα τις διώξεις που υπέστησαν στη δυτική Ευρώπη του ύστερου μεσαίωνα, παρατίθενται λαϊκές διηγήσεις, δοξασίες και θρύλοι, ενώ γίνεται λόγος για τις ενασχολήσεις και τα επαγγέλματά τους στο πέρασμα των αιώνων.

Στο ντοκιμαντέρ ακούγονται τραγούδια από τον Μάκη Χριστοδουλόπουλο, τη Δώρα Μασκλαβάνου και τον Κώστα Παυλίδη. Η μουσική είναι του Νίκου Κυπουργού. Το ντοκιμαντέρ τιμήθηκε με τα Βραβεία Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και Μοντάζ στο 30ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1989) και απέσπασε το Κρατικό Βραβείο ΥΠΠΟ για τη μουσική του (1990).