Η Συμπαράταξη Ελπίδας για την «σύνθετη τουριστική κατοικία»
Αλλού πρέπει να αναζητήσουμε την έξοδο από την στασιμότητα της τοπικής
Η πρόταση της Σ.Ε. για συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο πέρασε, όπως συνηθίζεται, αναπάντητη. Προφανώς ο κ. Δήμαρχος ή δεν θέλει να έλθει σε αντιπαράθεση με το κόμμα του ή έχει την άποψη ότι το νησί μας πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται με τον τρόπο που προβλέπει η «σύνθετη τουριστική κατοικία». Βεβαίως με πολύ λαϊκισμό προπαγανδίζει ''ανερυθρίαστα'' την ανίσχυρη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου περί απαγόρευσης για ένα χρόνο της κατασκευής νέων ξενοδοχείων!
---Το 'Ισπανικό μοντέλο' προωθείται ξανά πιεστικά με την επιχειρούμενη αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό. Οι διαδικασίες εφαρμογής του υπερ-επιταχύνονται (fast 'fast track') με την υπόθεση/υπόσχεση ότι θα συμβάλλει στην έξοδο της χώρας από την κρίση γεννώντας έσοδα από επενδύσεις σε τουριστική κατοικία. Σημαντικοί παράγοντες της βαριάς βιομηχανίας (;) του τουρισμού δηλώνουν την ένθερμη υποστήριξη τους. Το παράδοξο είναι ότι η ενθουσιώδης προώθηση του μοντέλου επιχειρείται σε μια περίοδο που Ισπανία και Πορτογαλία στον Ευρωπαϊκό Νότο και Ιρλανδία στο Βορρά, που το ακολούθησαν αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο ή την ίδια τη χρεοκοπία. Τα γενναιόδωρα χαμηλότοκα τραπεζικά δάνεια τροφοδότησαν ένα οικοδομικό οργασμό που ανταποκρίθηκε στην αύξηση της ζήτησης από τις βόρειες χώρες και την ανάπτυξη του τουρισμού συνταξιοδότησης (retirement tourism) μετά το 1980. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) στήριξε με γενναίες χρηματοδοτήσεις έργα υποδομών και την κατασκευή γηπέδων γκολφ και στις τρεις χώρες στις δεκαετίες 1980 και 1990. Μεταξύ 1995 και 2010 κατασκευάστηκαν περί τα 100 γήπεδα στην Ιρλανδία, στην πλειοψηφία τους ως εξαρτήματα 'σύνθετων', και πολύ περισσότερα σε Ισπανία και Πορτογαλία. Έτσι, μαζί με την μεγάλη ανάπτυξη, του εμπορίου, της γεωργίας, της μεταποίησης και του κατασκευαστικού τομέα, το εισόδημα, η απασχόληση και το ΑΕΠ των 3 χωρών κατέγραψαν θεαματικούς αυξητικούς ρυθμούς.
----Αυτά τα οφέλη συνοδεύτηκαν από σοβαρά περιβαλλοντικά, κοινωνικο-οικονομικά και πολιτιστικά προβλήματα. Κυρίαρχο πρόβλημα παραμένει η εξάντληση των υδατικών πόρων. Η υπερδόμηση κατέστρεψε δάση, ειδυλλιακές ακτές, προστατευόμενες περιοχές και ευαίσθητα οικοσυστήματα και αλλοίωσε σοβαρά το τοπίο. Σοβαρότερη είναι η αλλοίωση της πολιτιστικής ταυτότητας τους. Η Πορτογαλία διαφημίζεται περισσότερο σαν προορισμός γκολφ παρά σα μια χώρα με πλούσια ιστορία και πολιτισμό. Η πρώην ειδυλλιακή Κόστα ντελ Σολ στην Ισπανία έχει πλέον το χαϊδευτικό Κόστα ντελ ...Γκολφ. Οι οικονομικές επιπτώσεις δεν είναι λιγότερο σοβαρές. Φορολογικές ελαφρύνσεις, αδήλωτες υπενοικιάσεις ακινήτων, άμεσες και έμμεσες διαρροές εσόδων (λόγω ξένων ιδιοκτητών) και ο all inclusive χαρακτήρας των 'σύνθετων' μειώνουν τα οικονομικά οφέλη.
---Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 οι χρυσές εποχές τελείωσαν. Τα οικονομικά 'θαύματα' από επενδύσεις υψηλού κινδύνου αποδείχθηκαν ανάπτυξη σε δεκανίκια. Η παγκόσμια στεγαστική κρίση που προκλήθηκε απ' αυτό το πρότυπο ανάπτυξης και η κρίση της αγοράς του γκολφ που είχε ήδη αρχίσει, έφερε και τις 3 χώρες προ ανεπιθύμητων εξελίξεων. Όταν η οικονομία τους βυθίστηκε, τα 'σύνθετα' και τα γήπεδα γκολφ ήταν από τα πρώτα θύματα. Εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι απούλητες κατοικίες, ή πωλούνται σε τιμές εξευτελιστικές, όπως και τα μη κερδοφόρα ή χρεωκοπημένα γήπεδα γκολφ. Ανεργία που κυμαίνεται μεταξύ 14 και 24% μετά το 2008, μαστίζει στις περιοχές των μεγάλων συγκεντρώσεων 'σύνθετων' και γηπέδων γκολφ. Η Ιρλανδία, Πορτογαλία είναι σε καθεστώς μνημονίου, ενώ η Ισπανία πασχίζει να το αποφύγει. Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και σ' αυτή την τραγική κατάσταση Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ελλάδα ακούνε την ίδια συμβουλή: να επαναλάβουν τη συνταγή.
---Πόσο βιώσιμο και προσοδοφόρο, όμως, είναι το Ισπανικό μοντέλο στις τωρινές συγκυρίες; Οι προβλέψεις της μελλοντικής ζήτησης και των εσόδων από τουριστικό προϊόν 'Ισπανικού' τύπου είναι στην καλύτερη περίπτωση αβέβαιες. Εδώ και χρόνια, σημαίνοντες παράγοντες εκτιμούν ότι η αγορά του γκολφ έχει κορεσθεί, ενώ παράλληλα, το γκολφ φθίνει γιατί μεταβάλλονται τα πρότυπα ζωής (λιγότερος διαθέσιμος χρόνος, χρήση υπολογιστή, εναλλακτικές ασχολίες ελεύθερου χρόνου). Πολλά γήπεδα γκολφ παραμένουν άδεια. Δύο άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση και την ανταγωνιστικότητα των 'σύνθετων' και των γηπέδων γκολφ είναι η ενεργειακή κρίση και η κλιματική μεταβολή. Η κλιματική μεταβολή αναμένεται να προκαλέσει μεγάλες γεωγραφικές ανακατατάξεις στην ελκυστικότητα των προορισμών. Η νότια Μεσογειακή ζώνη θα χάσει τουρίστες λόγω αύξησης της θερμοκρασίας και επιμήκυνσης της θερμής και ξηρής περιόδου. Παράλληλα, οι βελτιωμένες κλιματικές συνθήκες στον Βορρά (Βαλκανικές χώρες) ευνοούν την ανάπτυξη θερέτρων γκολφ και παραθεριστικής κατοικίας.
Αλλού πρέπει να αναζητήσουμε την έξοδο από την στασιμότητα της τοπικής οικονομίας σε περιβάλλον διεθνούς κρίσης χρέους. Όμως το δημοτικό συμβούλιο είναι για να επιβεβαιώνει τις απόψεις του εκάστοτε δημάρχου και να διεκπεραιώνει τυπικά διαχειριστικά ζητήματα.
Για την ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΕΛΠΙΔΑΣ Δ. Βαγγέλης, Ν. Μυλωνάς
