Υπόμνημα Ν. Χρυσόγελου στον J. Hahn

Ο επικεφαλής του Οικολογικού Ανέμου στο Ν. Αιγαίο, περιφερειακός σύμβουλος και γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Χρυσόγελος απέστειλε σήμερα υπόμνημα στον Ευρωπαίο Επίτροπο για την περιφερειακή πολιτική κ. Johannes Hahn όπου παρουσιάζονται οι θέσεις του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ για την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα στο Ν. Αιγαίο.

Οι προτάσεις του Ν. Χρυσόγελου βασίζονται σε ένα περιφερειακό, εθνικό και κοινοτικό πλαίσιο ενώ γίνεται και μια σύντομη αναφορά στην υπάρχουσα κατάσταση της διοίκησης και κρίσιμων τομέων της οικονομίας σε εθνικό αλλά και περιφερειακό επίπεδο.

Οι άξονες της πρότασης του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ είναι οι παρακάτω:

Χάραξη από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση ενός Στρατηγικού Σχεδίου για τη Βιωσιμότητα, την Κοινωνική Συνοχή και Σύγκλιση στο εσωτερικό της περιφέρειας Ν. Αιγαίου (2012-2020)

Υιοθέτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο νέων δεικτών αξιολόγησης του πραγματικού βαθμού ανάπτυξης μιας περιφέρειας

Διασφάλιση ότι η νησιωτική περιφέρεια αλλά και τα επιμέρους νησιά θα συνεχίσουν να επωφελούνται από ειδικές πολιτικές, ρυθμίσεις και χρηματοδοτήσεις

Διασφάλιση συνεργιών μεταξύ των διαφόρων πολιτικών και προγραμμάτων ώστε να μη διασκορπίζονται οι πιστώσεις της περιφερειακής πολιτικής σε αποσπασματικά έργα στα νησιά

Ενίσχυση των πολιτικών και των εργαλείων που θα προωθήσουν την βιωσιμότητα και τη συνοχή στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου μέχρι το 2020.

Υιοθέτηση ως στόχου της μετατροπής της Περιφέρεια Ν Αιγαίου σε περιφέρεια πιλότο σε θέματα βιωσιμότητας, ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας, κοινωνικής συνοχής, ανακύκλωσης, έρευνας και πράσινης καινοτομίας. Η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου να γίνει η πρώτη περιφέρεια που θα απεξαρτηθεί πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα

Σύμφωνο Κοινωνικής-Περιβαλλοντικής Βιωσιμότητας, Συνοχής και Απασχόλησης μεταξύ ΕΕ και Περιφέρειας Ν Αιγαίου που θα συνδέει τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις με συγκεκριμένους στόχους, χρονοδιαγράμματα και μέτρα που θα συμβάλλουν στην επίτευξη της Βιωσιμότητας, Κοινωνικής Συνοχής και Απασχόλησης

Δημιουργία ενός Περιφερειακού Ταμείου Συνοχής και Βιωσιμότητας Ν. Αιγαίου, με βάση και τις προτάσεις της έκθεσης Sven Giegold που υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Επαναβεβαίωση ότι η ΕΕ θα λειτουργεί ως θεματοφύλακας της περιβαλλοντικής νομοθεσίας

Υιοθέτηση της δίκαιης και αποτελεσματικής θαλάσσιας σύνδεσης των νησιών μεταξύ τους και με την ηπειρωτική χώρα και Ευρώπη

Στο τέλος του υπομνήματος ο Ν. Χρυσόγελος δηλώνει διαθέσιμος για μια συνάντηση με τον Ευρωπαίο Επίτροπο.

 

Ενημέρωση προς τον ευρωπαίο επίτροπο Περιφερειακής Ανάπτυξης κ Joh. Hahn

Θέσεις του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν Αιγαίου για την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα στην νησιωτική αυτή περιφέρεια

Κύριε Επίτροπε, η περιφέρεια Ν Αιγαίου εμφανίζεται ως μια από τις πιο πλούσιες λόγω του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματός της. Όμως, δεν έχει πραγματικά επιτευχθεί η συνοχή και η σύγκλιση στο εσωτερικό της, ενώ η νησιωτικότητα, οι ελλείψεις σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές καθώς και το μοντέλο μαζικού τουρισμού επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος ζωής συνολικά όσο και σε κάθε νησί χωριστά. Θα μπορούσαμε να σας περιγράψουμε αναλυτικά αλλά και για κάθε νησί τα προβλήματα, αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος της επικοινωνίας μας μαζί σας. Ανταποκρινόμενοι στα ερωτήματα που θέσατε προς τους περιφερειάρχες και θεωρώντας ότι θα πρέπει να έχετε μια σφαιρική άποψη για τα θέματα προτεραιότητας και τις απόψεις που υπάρχουν για κάθε περιφέρεια, σας παρουσιάζουμε τις προτάσεις του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν Αιγαίου, μιας περιφερειακής κίνησης που εκπροσωπείται στο Περιφερειακό Συμβούλιο Ν. Αιγαίου από τον Νίκο Χρυσόγελο, Περιφερειακό Σύμβουλο και Γραμματέα του προεδρείου του Π. Συμβουλίου. Καταθέτουμε τις προτάσεις μας χωριστά, μια δεν μας δόθηκε η δυνατότητα να τις συζητήσουμε στο Περιφερειακό Συμβούλιο, στο όργανο που έχει - με βάση την εθνική νομοθεσία και την ευρωπαϊκή πρακτική - την ευθύνη χάραξης της στρατηγικής για την περιφερειακή ανάπτυξη στην περιοχή.

Εκθέτουμε συνοπτικά τις προτάσεις μας, αλλά ακολουθεί αμέσως μετά αναλυτική παρουσίασή τους, με τρόπο ώστε να κατανοήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ποιες – κατά την άποψή μας - πρέπει να είναι οι προτεραιότητες της περιφερειακής πολιτικής στο Ν Αιγαίο και πώς μπορεί αυτές να υλοποιηθούν μέσα από μια ισορροπημένη συνεργασία Περιφέρειας Ν Αιγαίου και ΕΕ.

Συνοπτικά, άξονες προτεραιότητας περιφερειακών πολιτικών στο Ν Αιγαίο

- Χάραξη από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, μέσα από διάλογο με τις νησιωτικές κοινωνίες, ενός Στρατηγικού Σχεδίου για τη Βιωσιμότητα, την Κοινωνική Συνοχή και Σύγκλιση στο εσωτερικό της περιφέρειας Ν Αιγαίου (2012-2020), με στόχους, χρονοδιαγράμματα, εργαλεία εφαρμογής. Παρακολούθηση της πορείας εφαρμογής με κατάλληλους δείκτες και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

-Υιοθέτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο νέων δεικτών αξιολόγησης του πραγματικού βαθμού ανάπτυξης μιας περιφέρειας, με δεδομένο ότι το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα δεν αποτυπώνει την πραγματική εικόνα ούτε το χάσμα που υπάρχει στο εσωτερικό της περιφέρειας. Μια νησιωτική περιφέρεια έχει ιδιαίτερα προβλήματα και ανάγκες, ακόμα και αν φαινομενικά το κατά κεφαλήν εισόδημα μπορεί να είναι από τα υψηλότερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, τα νησιά δεν είναι ομογενείς περιοχές και δεν μοιάζουν με άλλες περιοχές, ενώ το καθένα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανάγκες.

- Διασφάλιση ότι η νησιωτική περιφέρεια αλλά και τα επιμέρους νησιά θα συνεχίσουν να επωφελούνται από ειδικές πολιτικές, ρυθμίσεις και χρηματοδοτήσεις, στη βάση και των ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου1,2 με στόχο να ξεπεράσει η περιφέρεια και τα νησιά τις κοινωνικό-οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.

- Διασφάλιση συνεργιών μεταξύ των διαφόρων πολιτικών και προγραμμάτων ώστε να μην διασκορπίζονται οι πιστώσεις της περιφερειακής πολιτικής σε αποσπασματικά έργα στα νησιά. Προσανατολισμός στα αποτελέσματα των προγραμμάτων - όχι στην απορρόφηση. Συνεχής παρακολούθηση αποτελεσμάτων ως προς κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους και τη συνοχή. Διασφάλιση της μακροχρόνιας λειτουργίας των έργων, όχι μόνο της εκτέλεσης κατασκευής τους.

- Ενίσχυση των πολιτικών και των εργαλείων που θα προωθήσουν την βιωσιμότητα και τη συνοχή στην Περιφέρεια Ν Αιγαίου μέχρι το 2020. Αναβάθμιση της οργάνωσης και της διοικητικής αποτελεσματικότητά της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, με κατάλληλη εκπαίδευση και ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών με άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες και με ενδυνάμωση των ικανοτήτων των τοπικών κοινωνιών.

- Υιοθέτηση ως στόχου της μετατροπής της Περιφέρεια Ν Αιγαίου σε περιφέρεια πιλότο σε θέματα βιωσιμότητας, ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας, κοινωνικής συνοχής, ανακύκλωσης, έρευνας και πράσινης καινοτομίας. Η Περιφέρεια Ν Αιγαίου να γίνει η πρώτη περιφέρεια που θα απεξαρτηθεί πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα.

- Σύμφωνο Κοινωνικής-Περιβαλλοντικής Βιωσιμότητας, Συνοχής και Απασχόλησης μεταξύ ΕΕ και Περιφέρειας Ν Αιγαίου που θα συνδέει τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις με συγκεκριμένους στόχους, χρονοδιαγράμματα και μέτρα που θα συμβάλλουν στην επίτευξη της Βιωσιμότητας, Κοινωνικής Συνοχής και Απασχόλησης. Το Σύμφωνο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει και πρότυπο για άλλες περιφέρειες, ενώ θα πρέπει να περιλαμβάνει ρητές δεσμεύσεις και από τα δύο μέρη: υποχρεώσεις της Περιφέρειας (μεταξύ άλλων και για βέλτιστη χρήση των ευρωπαϊκών πόρων) αλλά και εργαλεία που θα διαθέσει η ΕΕ (ειδικά προγράμματα). Στόχος η εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής, η μείωση του χάσματος στο εσωτερικό της Περιφέρειας, η ανάπτυξη των κοινωνικών και περιβαλλοντικών υποδομών και η διασφάλιση της απασχόλησης και της μακροχρόνιας ευημερίας των νησιωτικών κοινωνιών του Ν. Αιγαίου μέσα από τον συνδυασμό της σοφίας του παρελθόντος με την πράσινη καινοτομία.

- Δημιουργία ενός Περιφερειακού Ταμείου Συνοχής και Βιωσιμότητας Ν. Αιγαίου, με βάση και τις προτάσεις της έκθεσης Sven Giegold που υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο3

- Επαναβεβαίωση ότι η ΕΕ θα λειτουργεί ως θεματοφύλακας της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και θα ενθαρρύνει την έρευνα, ανάπτυξη και εφαρμογή πράσινων τεχνικών, κατάλληλων για τα χαρακτηριστικά των νησιών, αντί να κλείνει τα μάτια ή και να ενθαρρύνει την καταστρατήγηση του περιβαλλοντικού κεκτημένου (μέσω των σχεδίων "δημοσιονομικής εξυγίανσης"), με επιστροφή σε αντιλήψεις για την ανάπτυξη της δεκαετίας του '60.

- Υιοθέτηση της δίκαιης και αποτελεσματικής θαλάσσιας σύνδεσης των νησιών μεταξύ τους και με την ηπειρωτική χώρα και Ευρώπη ως μια από τις προτεραιότητες της πολιτικής "connecting Europe", ώστε να επωφελούνται όχι μόνο οι νησιώτες αλλά και οι πολίτες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες-μέλη της ΕΕ που διαμένουν στα νησιά ή επισκέπτονται τα νησιά

Κύριε Επίτροπε, είμαστε στη διάθεσή σας για να παρουσιάσουμε αναλυτικά τις προτάσεις μας

Με εκτίμηση

Για τον ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΜΟ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ, Νίκος Χρυσόγελος, Περιφερειακός Σύμβουλος

 

Ενημέρωση προς τον ευρωπαίο επίτροπο Περιφερειακής Ανάπτυξης κ Joh. Hahn

Αναλυτικά οι προτάσεις του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ για τις προτεραιότητες – δράσεις των περιφερειακών πολιτικών για το Ν Αιγαίο

Το ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό πλαίσιο

Δείτε αναλυτικά στο παράρτημα Ι το ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό πλαίσιο στο οποίο βασίστηκαν οι προτάσεις μας

Οι προτάσεις του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ

Οι προτάσεις μας για τις αλλαγές που απαιτούνται στις πολιτικές που επηρεάζουν την περιφέρεια Ν Αιγαίου καθώς και για τις πρωτοβουλίες και δράσεις που χρειάζεται να αναλάβουν τόσο οι περιφερειακές αρχές όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμάμε ότι θα συνεισφέρουν όχι μόνο στην επίτευξη της βιωσιμότητας (αειφορίας) και της συνοχής αλλά και στη βελτίωση των δημοσιονομικών της περιφέρειας και της χώρας, αφού θα δημιουργήσουν σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας, θα στρέψουν την οικονομία προς πράσινη κατεύθυνση, θα ενθαρρύνουν την καινοτομία και θα κάνουν πιο ορθολογική τη χρήση των ευρωπαϊκών και των δημόσιων οικονομικών όσο και του προϋπολογισμού των νοικοκυριών. Θα εξισορροπήσουν, επίσης, την αφαίρεση εισοδημάτων και το αυξημένο κόστος ζωής των νησιωτών μέσω της δημιουργίας υποδομών που ανεβάζουν την ποιότητα ζωής ακόμα κι αν οι πολίτες διαθέτουν μικρότερα εισοδήματα, κάτι εξαιρετικά αναγκαίο σε μια εποχή δραματικής αφαίρεσης εισοδημάτων.

Γενικός στόχος:

Ενίσχυση πολιτικών και εργαλείων που θα προωθήσουν την βιωσιμότητα και τη συνοχή στην Περιφέρεια Ν Αιγαίου μέχρι το 2020

Τι: Ευρωπαϊκές περιφερειακές πολιτικές και εργαλεία εφαρμογής κατάλληλες για τις νησιωτικές περιοχές - Χάραξη από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, μέσα από διάλογο με τις νησιωτικές κοινωνίες, ενός Στρατηγικού Σχεδίου για την Βιωσιμότητα, την Κοινωνική Συνοχή και Σύγκλιση στο εσωτερικό της περιφέρειας Ν Αιγαίου (2011-2020). Εργαλεία Υλοποίησης. Παρακολούθηση κι αξιολόγηση αποτελεσμάτων. Μεταρρυθμίσεις Διοίκησης.

Ποιος – πώς:

Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση Ν Αιγαίου:

1. Εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου

Η ΠΝ Αιγαίου να διαμορφώσει μέσα από δομημένο διάλογο με τις νησιωτικές κοινωνίες και τους σημαντικότερους κοινωνικούς εταίρους το Στρατηγικό Σχέδιο που θα πρέπει να περιλαμβάνει γενικούς και εξειδικευμένους στόχους για το σύνολο της περιφέρειας αλλά και ανά νησί, χρονοδιαγράμματα και εργαλεία εφαρμογής. Προς το παρόν, εκπονείται μια μελέτη από Πανεπιστήμιο αλλά αυτό δεν πρέπει να συγχέεται με τη χάραξη Στρατηγικού Σχεδίου Βιωσιμότητας, Κοινωνικής Συνοχής και Σύγκλισης

2. Διοικητική αποτελεσματικότητα και οργάνωση των Υπηρεσιών λαμβάνοντας υπόψη και το νέο πλαίσιο του "Καλλικράτη" (ν.3852/10)

Για να εφαρμόσει η ΠΝ Αιγαίου αποτελεσματικά τον στρατηγικό σχεδιασμό και να μπορέσει να ανταποκριθεί στο ρόλο της στη χάραξη και εφαρμογή των περιφερειακών πολιτικών, χρειάζεται να αναβαθμίσει την οργάνωση και διοικητική αποτελεσματικότητά της, μέσω της κατάλληλης στελέχωσης κι εκπαίδευσης του προσωπικού, της ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών με άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες και της ενδυνάμωσης των ικανοτήτων των τοπικών κοινωνιών. Πρέπει, επίσης, να παρακολουθείται με κατάλληλους δείκτες και να αξιολογείται η πορεία υλοποίησής του.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση:

1. Στοχευμένες, ειδικές περιφερειακές πολιτικές και χρηματοδοτήσεις για τις νησιωτικές περιοχές

Η ΕΕ μπορεί να συμβάλλει με στοχευμένες περιφερειακές κι άλλες πολιτικές και ειδικά προγράμματα χρηματοδότησης, προσαρμοσμένα στον νησιωτικό χαρακτήρα της περιφέρειας, ώστε να ολοκληρωθούν οι βασικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές υποδομές, η μεταρρύθμιση της διοίκησης και της οικονομίας και η ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών/τοπικών κοινωνιών μέχρι το 2020 σε όλα τα νησιά. Στόχος να επιτευχθεί η συνοχή και σύγκλιση στο εσωτερικό της περιφέρειας.

2.Μαθαίνοντας από τα παθήματα - Δημιουργία αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης, αξιολόγησης και ελέγχου των έργων

Μαθαίνοντας από τις αστοχίες και τα λάθη του παρελθόντος, η ΕΕ και η Περιφέρεια πρέπει να συμφωνήσουν στη δημιουργία πιο αποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου κι αξιολόγησης των χρηματοδοτούμενων από ευρωπαϊκούς πόρους έργων - ώστε να αξιοποιούνται αποτελεσματικά οι πόροι, να διασφαλίζεται μακροχρόνια η συντήρηση και λειτουργία - βιωσιμότητα των έργων καθώς και η διαφάνεια. Πολλά έργα κατασκευάζονται αλλά στην πορεία απαξιώνονται γιατί δεν έχει διασφαλιστεί η συντήρηση και λειτουργία τους από κατάλληλο προσωπικό, ενώ έχουμε σε αρκετές περιπτώσεις και αστοχίες έργων ή/και μελετών.

Προτείνουμε:

- να γίνονται συστηματικοί έλεγχοι από ανεξάρτητα ελεγκτικά όργανα και υποχρέωση σύνταξης εκθέσεων για την μακροχρόνια λειτουργία των έργων

- να προβλέπονται στον προϋπολογισμό κάθε έργου πόροι ή μηχανισμοί για τη διασφάλιση της καλής λειτουργίας του μακροχρόνια και αυτό να ελέγχεται

- σε περίπτωση αστοχίας μελετών ή κατασκευών έργων θα πρέπει να υπάρχουν κυρώσεις στους υπευθύνους, μεταξύ άλλων με την υποχρέωση επιστροφής του συνόλου της ενίσχυσης που έχουν λάβει

- να αναπτυχθεί ανεξάρτητο δίκτυο παρακολούθησης κι αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των διαφόρων πολιτικών αλλά κι έργων στην περιφέρεια, ως προς την κοινωνική συνοχή και σύγκλιση

- να δημιουργηθεί από την Περιφέρεια βάση δεδομένων, προσβάσιμη από τους πολίτες, που θα περιλαμβάνει όλα τα έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς πόρους, και η οποία θα ενημερώνεται συνεχώς με δεδομένα σχετικά με την κατάστασή τους,

-να υιοθετηθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο δείκτες αξιολόγησης που δεν περιορίζονται μόνο στο ΑΕΠ1 αλλά περιλαμβάνουν και δείκτες κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας (sustainability index) καθώς και ανθρώπινης ανάπτυξης (human development index), όπως προτείνει εξάλλου και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το ψήφισμα του2 της 22/09/2010

3. Νέα εργαλεία εφαρμογής, αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή εμπειρία:

Η αδυναμία χρηματοδότησης προγραμμάτων από εθνικούς πόρους είναι δεδομένη. Για παράδειγμα, από το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα που είχε ανακοινώσει η κυβέρνηση για να καλυφθούν οι ελλείψεις σε κοινωνικές και άλλες υποδομές στην περιφέρεια, ενώ επρόκειτο να διατεθούν πόροι ύψους 250.000.000 Ευρώ, έχουν διατεθεί μέχρι σήμερα μόλις 3.500.000 Ευρώ και είναι απίθανο να διατεθούν άλλοι πόροι στο μέλλον.

Επομένως για την επίτευξη της βιωσιμότητας και της συνοχής, προτείνουμε τη δημιουργία ενός Περιφερειακού Ταμείου Συνοχής και Βιωσιμότητας Ν Αιγαίου, με βάση και τις προτάσεις της έκθεσης Sven Giegold που υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο3, το οποίο θα χρηματοδοτεί παρεμβάσεις σε θέματα υγείας, περιβάλλοντος-κλίματος, απασχόλησης, πράσινης καινοτομίας, κοινωνικά υπεύθυνης πράσινης επιχειρηματικότητας στα νησιά ή σε περιοχές των νησιών που υπολείπονται του ευρωπαϊκού μέσου όρου εισοδημάτων αλλά και σε περιοχές του Ν Αιγαίου, όπου, αν και το εισόδημα βρίσκεται πάνω από το 75% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, διαπιστώνονται ακόμα μεγάλες ελλείψεις και ανισότητες. Οι πόροι του για την περίοδο 2012-2020 θα μπορούσαν να προέρχονται από:

- την αποδοτική διαχείριση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων (ΕΣΠΑ 2007-2013, διαρθρωτικά ταμεία),

- την ανάπτυξη νέων στοχευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων για τις νησιωτικές περιοχές στον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο μετά το 2014 καθώς και

- δάνεια και ενισχύσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (παροχή εγγυήσεων προς την ΕΤΕπ ώστε να είναι εφικτή η δανειοδότηση φορέων υλοποίησης),

- έσοδα από την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (μέσω τοπικών συμμετοχικών – δημοτικών εταιριών) ή/και την πώληση δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα επιτυγχάνοντας την αξιοποίηση σε τοπικό επίπεδο των οικονομικών πόρων που σήμερα διατίθενται για την εισαγωγή πετρελαίου για παραγωγή ενέργειας ή μετακινήσεις (ενδεικτικά, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τους πετρελαϊκούς σταθμούς στα μη διασυνδεδεμένα νησιά κοστίζει ετησίως 700.000.000 Ευρώ, 3 φορές δηλαδή όσο είναι όλοι οι ευρωπαϊκοί και εθνικοί-ιδιωτικοί του ΕΣΠΑ Ν Αιγαίου 2007-2013).

- την εισαγωγή εισφοράς 1-5 ευρώ ανά τουρίστα αναλόγως του βαθμού πολυτελείας του ξενοδοχείου στο οποίο διαμένει. Επίσης, το Ταμείο θα πρέπει να στηριχθεί (πιθανώς με εγγυήσεις) για να εκδίδει περιφερειακής εμβέλειας πράσινα ομόλογα για την συν-χρηματοδότηση έργων που εντάσσονται στην λογική της κοινωνικής συνοχής και της περιβαλλοντικής-κλιματικής προστασίας.

Χρειάζεται, επίσης, να εξεταστούν τρόποι ώστε να παρέχεται εγγύηση από τον μηχανισμό ΕFSF και αργότερα τον ESM για χρηματοδοτήσεις της Περιφέρειας, των Δήμων και επιχειρηματικών/κοινωνικών φορέων μέσω του Ταμείου Συνοχής και Βιωσιμότητας για το Ν Αιγαίο για έργα που στοχεύουν στην βιωσιμότητα και στη συνοχή στην Περιφέρεια.

Πότε: Το Στρατηγικό Σχέδιο για τη Βιωσιμότητα, την Κοινωνική Συνοχή και Σύγκλιση στο εσωτερικό της περιφέρειας Ν Αιγαίου (2011-2020) πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέσα στο 2012, ενώ ανά διετία πρέπει να αξιολογείται η πορεία υλοποίησης και να γίνονται τυχόν διορθωτικές κινήσεις.

2. Ειδικοί στόχοι: Ενίσχυση του επιτελικού χαρακτήρα, της οργάνωσης και της διοικητικής αποτελεσματικότητας της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.

Δείτε μια σύντομη περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης στο Παράρτημα IΙ

Τι: Αναβάθμιση της οργάνωσης της Περιφερειακής και Τοπικής Διοίκησης, ενδυνάμωση ικανοτήτων-εκπαίδευση του ανθρώπινου προσωπικού, μεταφορά εμπειριών-καλών πρακτικών, εξυγίανση δομών περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, ενίσχυση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών και της συμμετοχής τους στη διαμόρφωση και έλεγχο των πολιτικών.

Ποιος – πώς:

Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση Ν Αιγαίου

Καταγραφή αναγκών – υποβολή πρότασης

Η ΠΑ Ν. Αιγαίου σε συνεργασία με τους Δήμους να καταγράψουν άμεσα τις ανάγκες που υπάρχουν και να υποβάλουν συγκροτημένη και σφαιρική πρόταση για την αναβάθμιση της αυτοδιοίκησης στο Ν Αιγαίο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Οικονομική υποστήριξη

Η ΕΕ να στηρίξει με πόρους, (και ίσως με στελέχη που θα αμείβονται απευθείας από ευρωπαϊκούς πόρους και θα ελέγχονται από ευρωπαϊκούς θεσμούς):

- την οργάνωση και εξυγίανση (μεταξύ άλλων και τη δημοσιονομική) των δομών της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης)

- την μεταφορά τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών (μέσω της συνεργασίας της περιφέρειας Ν. Αιγαίου με ευρωπαϊκές περιφέρειες με παρόμοια χαρακτηριστικά),

- την εκπαίδευση του πολιτικού και διοικητικού προσωπικού (με τη συμμετοχή και έμπειρων ευρωπαίων εκπαιδευτών) σε θέματα αποτελεσματικής διοίκησης, χάραξης και υλοποίησης περιφερειακής πολιτικής.

- την προετοιμασία των δήμων ώστε να συμμετάσχουν ενεργά και μέσω συνεργασιών σε θέματα αξιοποίησης ΑΠΕ με τη δημιουργία δημοτικών / συμμετοχικών εταιριών, ολοκληρωμένης διαχείρισης φυσικών πόρων (του νερού περιλαμβανομένου), στήριξης δομών υγείας και πρωτοβάθμιας φροντίδας.

Κοινωνικές υποδομές

- Η ΕΕ να υποστηρίξει την στελέχωση των δομών υγείας (περιλαμβανομένων αυτών της ψυχικής, των κινητών δομών καθώς και της προληπτικής ιατρικής και φροντίδας στο σπίτι) στα νησιά με βασικές ειδικότητες ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού (ανεξαρτήτως χώρας καταγωγής του), μια και αυτές δεν εξυπηρετούν μόνο τους Έλληνες ή υπόλοιπους ευρωπαίους κατοίκους των νησιών (στα περισσότερα νησιά διαμένει για κάποιους μήνες ή όλο τον χρόνο σημαντικός αριθμός πολιτών και από άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ) αλλά και τους ευρωπαίους πολίτες που ως τουρίστες επισκέπτονται τα νησιά και χρειάζονται να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες υπηρεσίες υγείας.

- Με δεδομένο ότι η Περιφέρεια Ν Αιγαίου βρίσκεται στα ευρωπαϊκά σύνορα και είναι ένα από τα βασικά περάσματα μεταναστών και προσφύγων, η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει τις πολιτικές ενσωμάτωσης των μεταναστών στις τοπικές κοινωνίες, εκπαίδευσης σε γλώσσες και δημοκρατικής συμμετοχής, διαπολιτισμικής εκπαίδευσης ώστε να αποτελέσει το Ν. Αιγαίο την γέφυρα μεταξύ πολιτισμών.

3. Προώθηση έρευνας, καινοτομίας, κοινωνικά υπεύθυνης-πράσινης επιχειρηματικότητας στους τομείς του περιβάλλοντος, της ενέργειας, του κλίματος, των κοινωνικών πολιτικών, της αλιείας, των μεταφορών, των δικτύων και των προσαρμοσμένων στα χαρακτηριστικά των νησιών

Δείτε σύντομη περιγραφή υπάρχουσας κατάστασης σε θέματα περιβάλλοντος, θαλάσσιων πολιτικών, αλιείας, ενέργειας, μεταφορών, δικτύων, έρευνας, καινοτομίας, κοινωνικών πολιτικών στο Παράρτημα ΙΙΙ

Τι: Η Περιφέρεια Ν Αιγαίου να μετατραπεί σε περιφέρεια πιλότο για αλλαγές του μοντέλου ανάπτυξης προς πράσινη κατεύθυνση και βιωσιμότητα, σε κέντρο έρευνας και πράσινης καινοτομίας, η πρώτη περιφέρεια που θα απεξαρτηθεί πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα.

Ποιος - πώς

Οργανωμένες παρεμβάσεις της Περιφέρειας Ν Αιγαίου σε συνεργασία και με την υποστήριξη της ΕΕ με στόχο: Βιωσιμότητα, Συνοχή κι Ανταγωνιστικότητα/Απασχόληση του νησιωτικού χώρου μέχρι το 2020, μέσω της βελτίωσης των συγκοινωνιών και των δικτύων, της στροφής προς την ποιότητα, της βιώσιμης διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, της εφαρμογής της θαλάσσιας στρατηγικής, της ενθάρρυνσης της έρευνας και καινοτομίας, της στοχευμένης ενίσχυσης της κοινωνικά υπεύθυνης- πράσινης επιχειρηματικότητας. Θα επωφεληθούν, έτσι, όχι μόνο οι νησιώτες αλλά εν δυνάμει όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες, με δεδομένο ότι οι περισσότεροι τουρίστες που επισκέπτονται τα νησιά (πάνω από 13.000.000 κάθε χρόνο) προέρχονται από κράτη μέλη της ΕΕ.

Για να υπάρξει μια συνεκτική περιφερειακή πολιτική που να είναι επωφελής για το κλίμα, τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον απαιτείται ένα σχέδιο περιφερειακής πολιτικής για την ενέργεια, τις μεταφορές και τα κτίρια που θα συμβάλλει στην σταδιακή αλλά οργανωμένη απεξάρτηση από το πετρέλαιο, με την επίτευξη υψηλών επιδόσεων στους τομείς της εξοικονόμησης αλλά και επενδύσεις, κυρίως μέσω συμμετοχικών – δημοτικών και μικρομεσαίων εταιριών, σε κατάλληλες για τα νησιά, μορφές ΑΠΕ.

Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση Ν Αιγαίου

Για να υπάρξει μια συνεκτική περιφερειακή πολιτική που να είναι επωφελής για το κλίμα, τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον απαιτείται να διαμορφωθεί μέσα από διάλογο ένα σχέδιο περιφερειακής πολιτικής για την ενέργεια, τις μεταφορές και τα κτίρια στο Ν Αιγαίο που θα συμβάλλει στην σταδιακή αλλά οργανωμένη απεξάρτηση από το πετρέλαιο, με την επίτευξη υψηλών επιδόσεων στους τομείς της εξοικονόμησης αλλά και επενδύσεις, κυρίως μέσω συμμετοχικών – δημοτικών και μικρομεσαίων εταιριών, σε κατάλληλες για τα νησιά, μορφές ΑΠΕ. Απαιτείται επίσης ένα συνεκτικό σχέδιο για το περιβάλλον και τις περιβαλλοντικές υποδομές που θα αφορά σε όλο το Ν Αιγαίο καθώς και σε κάθε νησί, ένα σχέδιο το οποίο θέτει κανόνες και το πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει να προσαρμοστούν οι άλλες επιμέρους πολιτικές (ανάπτυξη οικισμών, δόμηση, τουρισμός, ενέργεια κα)

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

1. Περιβαλλοντική πολιτική και χρηματοδότηση ενεργειών

Η ΕΕ θα μπορούσε να συνδέσει τη χρηματοδότηση (από ειδικά προγράμματα για τα νησιά) προς την Περιφέρεια Ν Αιγαίου με την υποχρέωση αποτελεσματικής εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής (διασφαλίζοντας όμως και πόρους για τις αναγκαίες δράσεις), με βάση συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και πρόγραμμα εφαρμογής που θα συμφωνηθεί μεταξύ ΕΕ και Περιφέρειας Ν Αιγαίου. Στόχος θα είναι η ολοκλήρωση μέσα στα επόμενα 3 χρόνια σχεδίων χρήσεων γης και χωροταξικών-πολεοδομικών σχεδίων σε όλα τα νησιά, μελέτες και σχέδια προστασίας-διαχείρισης του φυσικού και παράκτιου περιβάλλοντος. Επίσης, η πλήρης εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας (για φυσικές περιοχές, δάση, παράκτια ζώνη, θαλάσσια στρατηγική, οδηγία πλαίσιο για τα νερά, οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα).

2. Συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές πολιτικές

Επιβάλλεται η αξιολόγηση από την ΕΕ της τήρησης των πολιτικών της. Αναφέρονται οι κυριότερες περιπτώσεις:

Α. Θέματα αστικοποίησης και υπερβολικής δόμησης στον νησιωτικό χώρο, ιδιαίτερα σήμερα που η κυβέρνηση προωθεί – με την ενθάρρυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ - την κατασκευή 700.000 σύνθετων τουριστικών κατοικιών, στο πρότυπο του αποτυχημένου ισπανικού μοντέλου. Η ΕΕ δεν λειτούργησε προληπτικά αλλά κίνησε εκ των υστέρων τη διαδικασία κατά της Ισπανίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο4 . Ο τουρισμός είναι βασική πηγή εισοδήματος για τις νησιωτικές κοινωνίες αλλά πρέπει να υπάρξει συγκροτημένη στροφή προς τον ποιοτικό τουρισμό, αντί να υποβαθμιστεί το τουριστικό προϊόν με παρόμοιες παρεμβάσεις,

Β. Περιβαλλοντικά θέματα. Η ΕΕ πρέπει να είναι θεματοφύλακας της γενικότερης περιβαλλοντικής νομοθεσίας, απαιτώντας να τηρείται η ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία και πολιτικές. Δεν μπορεί να μετατρέπεται σε συνένοχο ή να κλείνει τα μάτια μπροστά στις σημερινές πολιτικές για το περιβάλλον που προωθούνται και με ευθύνη της ΕΕ, στο όνομα της δημοσιονομικής εξυγίανσης, πολιτικές που μας επιστρέφουν σε αντιλήψεις της δεκαετίας του 60.

Γ. Θαλάσσιες μεταφορές – διασύνδεση των νησιών. Μια δίκαιη και αποτελεσματική θαλάσσια σύνδεση των νησιών μεταξύ τους, με την ηπειρωτική χώρα και την υπόλοιπη πρέπει να τεθεί ως μία από τις προτεραιότητες της πολιτικής "connecting Europe" σε συνδυασμό και εφαρμογή άλλων στόχων, όπως αυτοί που αφορούν στους νέους ή στην προστασία του κλίματος. Το Connecting Europe Facility θα πρέπει να χρηματοδοτεί κατάλληλα σχέδια και ενέργειες που στους τομείς ενέργειας, μεταφορών και πληροφοριακής τεχνολογίας στις νησιωτικές περιφέρειες, όπως η νησιωτική Περιφέρεια Ν Αιγαίου, που βρίσκονται στα σύνορα της σημερινής ΕΕ.

3. Κατάλληλες συνέργειες μεταξύ των προγραμμάτων χρηματοδότησης

Η ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνει συνέργιες μεταξύ διαφορετικών προγραμμάτων χρηματοδότησης, ώστε να επιτυγχάνονται πολλαπλά αποτελέσματα μέσω ολοκληρωμένων και όχι μόνο τομεακών σχεδίων, να προωθείται μέσω συνεργιών ταυτοχρόνως η έρευνα και καινοτομία, συνοχή, δημιουργία θέσεων απασχόλησης, επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων-προστασία κλίματος, μεταρρύθμιση τομέων οικονομίας που βρίσκονται σε κρίση με την στροφή τους σε πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες.

4. Ειδικές δράσεις με την ενίσχυση ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων στο Ν. Αιγαίο

Παραδοσιακοί τομείς που σήμερα βιώνουν βαθιά κρίση, πρέπει να στηριχθούν για να μεταστραφούν σε πράσινες δραστηριότητες, με στόχο την αναζωογόνηση της τοπικής-περιφερειακής οικονομίας, τη βιωσιμότητα, τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Οι τομείς αυτοί στο Ν Αιγαίο είναι κυρίως η πρωτογενής παραγωγή, η ναυπηγο-επισκευαστική δραστηριότητα, η οικοδομή και το εμπόριο. Αλλά αναγκαία είναι και η αλλαγή του μοντέλου τουρισμού, ώστε να είναι μακροχρόνια βιώσιμος και να βασίζεται σε μορφές που ενισχύουν αντί να υπονομεύουν την πρωτογενή παραγωγή, την προστασία του περιβάλλοντος, την διατήρηση του πολιτισμού. Προτείνουμε πιο ειδικά:

Μεταστροφή σε πράσινες κατευθύνσεις ναυπηγο-επισκευαστικών δραστηριοτήτων που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια και δεν βασίζονται σε κρατικές χρηματοδοτήσεις:

Το περιφερειακό ναυπηγείο ΝΕΩΡΙΟΥ Σύρου είναι μια οικονομική δραστηριότητα που μέχρι σήμερα εξασφάλιζε εργασία άμεσα σε 300-500 άτομα, έμμεσα σε πολλές άλλες εκατοντάδες εργαζομένων σε συνδεόμενες ΜΜΕ. Σήμερα, βρίσκεται σε βαθιά κρίση εξαιτίας των αλλαγών που συντελούνται τις τελευταίες δεκαετίες στον κλάδο διεθνώς και της ελληνικής κρίσης. Η διέξοδος από την κρίση μπορεί να προέλθει - όπως συμφωνεί η διοίκηση και το προσωπικό αλλά και διατυπώνει σε ψήφισμα του το Περιφερειακό Συμβούλιο Ν Αιγαίου - με στροφή παράλληλα και σε κατασκευές πράσινων υποδομών (σχετικές προτάσεις έχει καταθέσει και ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ5).

Η ΕΕ θα μπορούσε να στηρίξει στοχευμένα:

ερευνητικά και πιλοτικά προγράμματα στα οποία θα συμμετέχουν το ναυπηγείου ΝΕΩΡΙΟ ΣΥΡΟΥ, άλλα ναυπηγεία σε χώρες της ΕΕ, πανεπιστήμια, περιβαλλοντικές και επαγγελματικές ενώσεις με στόχο σχεδιασμό και κατασκευή σύγχρονων, καινοτόμων, περιβαλλοντικά-κλιματικά αποδοτικών σκαφών διαφόρων μεγεθών που να καλύπτουν τις ανάγκες των νησιών σε μετακινήσεις/μεταφορές επιβατών, ανακυκλώσιμων ή επικίνδυνων υλικών που υπάρχουν στα απορρίμματα των νησιών κα). Στα προγράμματα θα μπορούσαν να συμμετάσχουν, επίσης, περιφερειακές και δημοτικές αρχές, συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων που έχουν προχωρήσει ήδη σε σχετικές μελέτες, επενδυτές-ιδιώτες κα. Η έρευνα και η καινοτομία στον τομέα αυτό δεν μπορεί να προωθεί από μόνη της με δεδομένο ότι τα προϊόντα αυτά στην πραγματικότητα θα καλύψουν τις ανάγκες μιας κατά βάση πολύ περιορισμένης αγοράς, όπως είναι αυτή των νησιών

ερευνητικά και πιλοτικά προγράμματα σχεδιασμού και κατασκευής σκαφών καθαρισμού του θαλάσσιου βυθού σε περιοχές όπου έχει προκληθεί ρύπανση από βιομηχανικά απόβλητα, μετασκευή αλιευτικών σκαφών και εξοπλισμού για τη συλλογή απορριμμάτων από τη θάλασσα (πιλοτικά προγράμματα που προωθεί η Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας) κα

προγράμματα εκπαίδευσης και προσαρμογής για την ενίσχυση της πράσινης μεταστροφής του ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου προς κατασκευές τμημάτων πράσινης τεχνολογίας που σχετίζεται με τις ΑΠΕ, ιδιαίτερα σε ότι αφορά ανεμογεννήτριες διαφόρων μεγεθών, πλωτά συστήματα αφαλάτωσης που αξιοποιούν τις ΑΠΕ κα, .

Περιβάλλον, φυσικές περιοχές, περιβαλλοντικές υποδομές, προστασία κλίματος, ανανεώσιμη ενέργεια

Η ΕΕ θα μπορούσε να:

(α) Στηρίξει στοχευμένα με προσαρμογή των όρων υπαρχόντων χρηματοδοτικών εργαλείων (LIFE+ NATURE/BIODIVERSITY, νέα ΚΑΠ) στις δυνατότητες των νησιών αλλά και με τη διαμόρφωση ειδικών χρηματοδοτικών εργαλείων στο πλαίσιο περιφερειακών πολιτικών που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις μικρών, συχνά, νησιωτικών περιοχών. Στόχος, η ενίσχυση δράσεων για την προστασία και βιώσιμη διαχείριση όλων των φυσικών προστατευόμενων περιοχών στο Ν. Αιγαίο μέχρι το 2020 (ενισχύοντας μεταξύ άλλων την από κοινού διαχείριση περιοχών που ανήκουν σε γειτονικά νησιά) και τη δημιουργία (τουλάχιστον 6 στο Ν. Αιγαίο) θαλάσσιων προστατευόμεων περιοχών μεταξύ νησιών, σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, μέχρι το 2020.

Η διάρκεια της ενίσχυσης μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων πρέπει να είναι ικανή ώστε να καλύπτει το διάστημα που είναι απαραίτητο για την ολοκλήρωση των ερευνών, της διαμόρφωσης (μέσα από διάλογο) διαχειριστικών σχεδίων, της εκπαίδευσης του προσωπικού, της συγκρότησης των αναγκαίων και κατάλληλων για τα νησιά θεσμών διαχείρισης και της εξεύρεσης εναλλακτικών βιώσιμων πηγών και εργαλείων μακροχρόνιας χρηματοδότησης της διαχείρισής τους (κάτι που σπάνια ισχύει με βάση τις υπάρχουσες προδιαγραφές προγραμμάτων όπως το LIFE+).

(β) χρηματοδοτήσει συνεργατικά σχέδια που θα αποσκοπούν στην έρευνα και ανάπτυξη κατάλληλων, καινοτόμων και προσαρμοσμένων στα νησιωτικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες πράσινων τεχνολογιών αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων (καθαρισμός λυμάτων με φυσικά συστήματα, συστήματα επιτόπου ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης μετά από καθαρισμό των γκρίζων νερών, κομποστοποίηση οργανικών αποβλήτων σε μικρές εγκαταστάσεις, ανακύκλωση-επαναχρησιμοποίηση υλικών που παράγονται μέσα στα απορρίμματα των νησιών, συστήματα ΑΠΕ που να εντάσσονται στα χαρακτηριστικά των νησιωτικών οικοσυστημάτων και των παραδοσιακών οικισμών),

(γ) συν-χρηματοδοτήσει6 την ενδυνάμωση τοπικών φορέων (δημοτικών και συνεταιριστικών σχημάτων) μέσω της εκπαίδευσης, της πρόσβασης σε αρχικά κεφάλαια, της έρευνας και καινοτομίας, της ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών με άλλους ανάλογους ευρωπαϊκούς φορείς, ώστε να μπορέσουν να συμμετάσχουν σε συντονισμένες επενδύσεις για εξοικονόμηση ενέργειας στα δημόσια κτίρια, στον τουριστικό τομέα και στις κατοικίες καθώς και της εφαρμογής συστημάτων ΑΠΕ, προς όφελος της δημοσιονομικής εξυγίανσης των δήμων και της απόκτηση συμπληρωματικών εισοδημάτων από τα νοικοκυριά7, και - εφόσον η ΕΕ έχει κάποιο λόγο στην υλοποίηση του σχεδίου επενδύσεων γερμανικών φορέων στην Ελλάδα στις ΑΠΕ - αυτό να κατευθυνθεί κυρίως στην συνεργασία μεταξύ μικρομεσαίων επιχειρήσεων8

(δ) να βοηθήσει την απευθείας και πιο εύκολη πρόσβαση νησιωτικών Δήμων, επαγγελματιών και νοικοκυριών (κυρίως μέσω "clusters") σε ενισχύσεις (πχ από το Ταμείο Συνοχής κα) και χαμηλότοκα δάνεια (πχ μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων), για επενδύσεις σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, με μεθόδους που ταιριάζουν στον νησιωτικό χώρο και αφορούν στον κτιριακό τομέα, στις μεταφορές, στο εμπόριο και στον τουρισμό,

(ε) να χρηματοδοτήσει συνέργιες μεταξύ ερευνητικών κέντρων, τοπικών φορέων, επαγγελματικών ενώσεων και δήμων από ευρωπαϊκές περιοχές σε θέματα έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής που συνδυάζουν τη σοφία του παρελθόντος και την εμπειρική γνώση των μαστόρων με σύγχρονα υλικά και εφαρμογές κατάλληλες για τον νησιωτικό χώρο

(στ) ενισχύσει την έρευνα σε τομείς προώθησης Life Cycle Costing καθώς και των βιώσιμων δημόσιων προμηθειών σε σχέση με τον νησιωτικό χώρο

(ζ) χρηματοδοτήσει μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου ενεργές πολιτικές απασχόλησης και δημιουργίας θέσεων εργασίας σε πράσινους τομείς, ιδιαίτερα σε κλάδους που πλήττονται από την κρίση, χωρίς όμως τις παθογένειες του συστήματος που οδήγησαν στο παρελθόν σε σπατάλη πόρων, διαφθορά και αναποτελεσματικότητα αλλά και χωρίς την προχειρότητα του προγράμματος "κοινωφελής εργασία" που προωθείται σήμερα από την κυβέρνηση. Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να δοθεί στον τομέα της οικοδομής (εξοικονόμηση ενέργειας),

(η) ενισχύσει την εκπαίδευση και μεταφορά καλών πρακτικών σε ομάδες εργαζομένων και ανέργων που σχετίζονται με τομείς που βιώνουν την κρίση (οικοδομή, ΜΜΕ, ναυπηγο-επισκευαστικός τομέας), ώστε να στραφούν σε νέους τομείς, όπως είναι η πράσινη παραγωγή, οι βιώσιμες δημόσιες προμήθειες, η συνεργατική οργάνωση, οι κοινωνικές επιχειρήσεις, η παραγωγή πράσινων προϊόντων και η παροχή πράσινων υπηρεσιών,

(θ) ενθαρρύνει τη βιώσιμη αλιεία στο Ν Αιγαίο, να στηρίξει τη στροφή των ψαράδων προς βιώσιμες μορφές αλιείας (και συμπληρωματικά εισοδήματα μέσω της ανάληψης νέων ρόλων στο πλαίσιο της δημιουργίας θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών) δεσμεύοντας πόρους από την Κοινή Αλιευτική Πολιτική, άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία και με την στήριξη κατάλληλων πολιτικών

(9) ενισχύσει δράσεις για την προστασία του κλίματος. Θεωρούμε ότι πράγματι με σεβασμό στην πολιτική συνοχής, μια ισχυρή έμφαση στα αποτελέσματα και στην ενισχυμένη προσαρμογή θα διασφαλίσει ότι τα προγράμματα που συν-χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα συνεισφέρουν ενεργά στους στόχους της ευρωπαϊκής πολιτικής για το κλίμα. Τα Partnership Contracts με τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να συμπληρωθούν με ανάλογα Partnership Contracts με τις Περιφέρειες ώστε να ενισχυθεί και να ελέγχεται η πρόοδος των επενδύσεων που συνεισφέρουν στους στόχους για 20/20/20. Σε γενικές γραμμές όλες οι επενδύσεις, περιλαμβάνοντας και αυτές του τουρισμού, θα πρέπει να ενσωματώνουν την κλιματική διάσταση και να στοχεύουν στη θωράκιση του κλίματος.

4. Σύνδεση τουρισμού, πολιτισμού, γεωργίας και κτηνοτροφίας

Η υπάρχουσα κατάσταση: Η γεωργία και κτηνοτροφία στα νησιά δεν μπορούν να ανταγωνιστούν από άποψη τιμών και κόστους την παραγωγή μεγάλων αγροτικών κέντρων στην Ευρώπη ή εκτός Ευρώπης. Το μοντέλο μαζικού τουρισμού από την άλλη, ιδιαίτερα το μοντέλο μαζικού τουρισμού "ήλιος και θάλασσα", ιδιαίτερα με τη μορφή "all inclusive", μειώνει αντί να αυξάνει την δραστηριότητα της πρωτογενούς παραγωγής και μεταποίησης, ενώ αύξησε τις εισαγωγές και την κατανάλωση, μεγένθυνε τις περιβαλλοντικές πιέσεις και εκτίναξε το κόστος της γης σε απλησίαστα επίπεδα. Χαρακτηριστικά, το κόστος των απαλλοτριώσεων για ένα έργο μπορεί να φτάνει και στο 40% του κόστους υλοποίησης, κάτι που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την υλοποίηση έργων, με δεδομένο ότι για την ΕΕ η επιλέξιμη δαπάνη απαλλοτριώσεων δεν ξεπερνάει το 10% του κόστους ενός έργου.

Τι: Σύνδεση βιώσιμων μορφών τουρισμού με την με την πρωτογενή, ποιοτική παραγωγή, και τον πολιτισμό ώστε να λειτουργήσει μακροχρόνια ο τουρισμός προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος

Θέσπιση τουριστικού περιβαλλοντικού δικτύου ευρωπαϊκών νησιών υπό την αιγίδα του Επιτρόπου, για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών (όπως το http://www.islenet.net/), το σχεδιασμό προγραμμάτων με κατεύθυνση σε δράσεις βιώσιμης ανάπτυξης της υπαίθρου, προσαρμοσμένες στην μικροκλίμακα και τις δυνατότητες των μικρών νησιών.

Ποιος- Πώς:

(α) Ολοκληρωμένη, βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών, με διαφάνεια, χωρίς υπερβολική γραφειοκρατία

- Το ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον των νησιών του Αιγαίου, με τους διάσπαρτους παντού αρχαιολογικούς τόπους, τα πολιτιστικά στοιχεία, το αγροτικό τοπίο, τους παραδοσιακούς "βιοκλιματικούς" οικισμούς και κτίρια, τη μεγάλη βιοποικιλότητα αλλά και τις ήπιες στη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου κλιματικές συνθήκες, είναι στοιχεία για τη δημιουργία μιας νέας τουριστικής φιλοσοφίας στα μέρη αυτά. Η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου με την ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων κάθε περιοχής θα δώσει ζωή σε μέρη που είναι γνωστά μόνο για τον ήλιο και τη θάλασσα τους θερινούς μήνες. Γεωργικά προϊόντα, έθιμα, ιστορία είναι τα δυνατά σημεία. Αν όμως δεν υπάρχουν παράλληλα οι κατάλληλες υποδομές (όπως κατάλληλη συγκοινωνία, πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας όλο το χρόνο, αξιοπρεπείς και σε λειτουργία αρχαιολογικοί τόποι, υψηλή ποιότητα περιβαλλοντικών υπηρεσιών και υποδομών κα) καμία τέτοια κίνηση δεν θα μπορέσει να είναι βιώσιμη. Επομένως στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου Βιωσιμότητας, Συνοχής, Σύγκλισης και Απασχόλησης είναι αναγκαίο να διασφαλιστούν, μέσα και από κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία, βιώσιμες συγκοινωνίες 12 μήνες το χρόνο, αξιόπιστες υπηρεσίες υγείας, βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος.

- Οι ενισχύσεις στους τομείς τουρισμού και πολιτισμού να κατευθύνονται κυρίως σε Ολοκληρωμένα Καινοτόμα Σχέδια Τουριστικής Ανάπτυξης / Σύνδεσης Τουρισμού – Πολιτισμού –Περιβάλλοντος και τοπικής Παραγωγικής Ταυτότητας, τα οποία θα σχεδιάζονται και θα υλοποιούνται μέσα από ευρεία και ουσιαστική κοινωνική διαβούλευση, με τη συμμετοχή τοπικών φορέων που ασχολούνται με τον τουρισμό, αλλά και της τοπικής αυτοδιοίκησης και πολιτιστικών, οικολογικών και άλλων φορέων. Τα Ολοκληρωμένα αυτά σχέδια μπορούν να βασίζονται σε Θεματικά Πάρκα και Θεματικές Διαδρομές, που θα αναπτύσσονται στον χώρο και στον χρόνο γύρω από θέματα πολιτισμού, περιβάλλοντος και τοπικής παραγωγικής ταυτότητας, θα αναδεικνύουν μνημεία και τόπους, θα αποκαθιστούν και θα εντάσσουν λειτουργικά τα εκτεταμένα δίκτυα μονοπατιών και ξερολιθιάς στη σημερινή πραγματικότητα. Θεματικά πάρκα (πχ κεραμοποιεία, ανεμόμυλοι, ιστορικά κτίρια, ιταλική παρουσία στα Δωδεκάνησα, νησιωτικά δάση, αλιεία και σπογγαλιεία, συνύπαρξη θρησκευτικών μνημείων, ιδιαίτερα αγροτικά ή γεωλογικά τοπία- ανοικτά μουσεία κα) και διαδρομές (πχ αρχιτεκτονικές, πολιτιστικές, διατροφικές κα) μπορούν να εμπλουτίζονται με επιστημονικά συνέδρια, εκθέσεις και πανηγύρεις, συνδυασμένα με πολιτιστικά γεγονότα και φεστιβάλ που αναδεικνύουν πολιτισμικά χαρακτηριστικά των νησιών, συμβάλλοντας έτσι, επίσης, στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στην προσέλκυση ενός τουρισμού που αναδεικνύει τον νησιωτικό πολιτισμό και δίνει ώθηση στην πολιτιστική δημιουργία αλλά και την πολύμορφη τοπική οικονομία.

- Οι νησιωτικές κοινωνίες χρειάζεται, επίσης, να έχουν πρόσβαση όχι μόνο σε πόρους για την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής (βιολογική, ΠΟΠ, ΠΓΕ) και την στροφή της σε βιώσιμη κατεύθυνση αλλά και για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των εκμεταλλεύσεών τους με παραγωγή ενέργειας από μικρές μονάδες ΑΠΕ (ανεμαντλίες, ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά) και για την ανάπτυξη της πράσινης τεχνολογίας/χημείας με βάση πρώτες ύλες από την πρωτογενή παραγωγή και τα παραγόμενα απόβλητα, πχ από τυροκομεία και ελαιουργεία που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν περιβαλλοντικά προβλήματα αλλά και να συνεισφέρουν σε επιπλέον εισοδήματα για τους παραγωγούς, ώστε να αμείβεται με δίκαιο τρόπο ο κόπος τους9

- Η ΕΕ πρέπει να θέτει προδιαγραφές για έργα που εκτελούνται στα νησιά, όπως είναι για παράδειγμα σφαγεία, βιολογικοί καθαρισμοί, τυροκομεία κα που να αντιστοιχούν στην κλίμακα και τις δυνατότητες των νησιών, συμβάλλοντας στην εφαρμογή πράσινων τεχνολογιών προσαρμοσμένων όμως στη νησιωτική πραγματικότητα. Δεν έχει νόημα για παράδειγμα να τίθενται ισοπεδωτικές προδιαγραφές (πχ τετραγωνικά μέτρα κτιρίων, γραμμές παραγωγής κα) για σφαγεία ή τυροκομεία που αντιστοιχούν σε πολλαπλάσια μεγέθη κτηνοτροφίας και παραγωγής και δεν είναι βιώσιμα στις νησιωτικές κλίμακες.

- H EE πρέπει να διασφαλίζει ότι οι ενισχύσεις που αφορούν όλη τη «βεντάλια» των αγροτικών επαγγελμάτων (μεταποίηση και εμπορία των προϊόντων της παραγωγής τους, αγροτουρισμός, αξιοποίηση αγροτικών-κτηνοτροφικών υπολειμμάτων) μπορούν να αξιοποιηθούν από τους επαγγελματίες αγρότες - κτηνοτρόφους ή από νέους που θέλουν να στραφούν στη γεωργική-κτηνοτροφική παραγωγή, χωρίς υπερβολικές γραφειοκρατικές εμπλοκές (όπως αλλαγή φορολογικής κατηγορίας εισοδημάτων και ασφαλιστικού καθεστώτος, απαιτούμενες άδειες ξεναγού και τουριστικού γραφείου, κλπ). Μια τέτοια δυνατότητα είναι σημαντική για τους αγρότες των νησιών, λόγω του μικρού κλήρου και της ανάγκης για πολύ-απασχόληση, αλλά και των δυνατοτήτων που προσφέρει η άμεση γειτνίαση με την τουριστική αγορά.

- Προτείνεται να επίσης να προβλέπονται ενισχύσεις για τη δημιουργία και λειτουργία Διεπαγγελματικών Συμφώνων για την ποιότητα και τη συνεργασία (ανά νησί αλλά και διανησιωτικών), σύμφωνα φορέων – επιχειρήσεων που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό στην περιοχή, με στόχο την ανάπτυξη και προώθηση της ποιότητας των παρερχομένων προϊόντων και υπηρεσιών, τη βελτίωση της συνολικής εικόνας και την ανάδειξη της ταυτότητας των νησιωτικών προορισμών. Πολύ καλά παραδείγματα είναι τα προτεινόμενα από πρόσφατες πρωτοβουλίες «Τοπικά Σύμφωνα Ποιότητας για το Ελληνικό Πρωινό» ή «για τη Γαστρονομία» που η ΕΕ θα μπορούσε να ενισχύσει, μέσα από κατάλληλα προγράμματα, σε μια ολοκληρωμένη προσπάθεια σύνδεσης του τουρισμού με την τοπική παραγωγική ταυτότητα, μέσω της ένταξης τοπικών ποιοτικών προϊόντων στο πρωινό που προσφέρουν τα ξενοδοχεία και στο φαγητό που προσφέρουν οι επιχειρήσεις εστίασης.

(β) Τοπικές ποικιλίες και φυλές ζώων, γενετική ποικιλότητα

Η παραγωγή ποιοτικών, βιολογικών προϊόντων, με χρήση τοπικών σπόρων, ποικιλιών και φυλών ζώων και γενικότερα η ενίσχυση ολοκληρωμένων δράσεων βιώσιμης ανάπτυξης της υπαίθρου και διατήρησης των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων πρέπει να ενταχθεί στις προδιαγραφές και τα προγράμματα για ένα βιώσιμο ή και πράσινο τουρισμό, ώστε να ανακάμψει η πρωτογενής παραγωγή στα νησιά που έχει μείνει σε σημαντικό βαθμό - λόγω μεγέθους και ιδιαιτεροτήτων - εκτός ενισχύσεων της ΚΑΠ.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Περιφέρεια Ν Αιγαίου:

είναι νησιωτική και με σημαντικές ιδιαιτερότητες αλλά και δυνατότητες, αρκεί αυτές να λαμβάνεται υπόψη κατά τη χάραξη των ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών,

κατατάσσεται σε εκείνες που έχουν βγει από τον Στόχο 1, λόγω ενός λανθασμένου συστήματος αξιολόγησης της ανάπτυξης μιας περιοχής που βασίζεται MONO στον μέσο όρο του κατά κεφαλήν εισοδήματος

έχει πετύχει μόνο εικονικά τη σύγκλισή της με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές περιφέρειες, διότι ναι μεν το μέσο, κατά κεφαλήν εισόδημα στην περιφέρεια υπερβαίνει το 75% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, όμως πολλά νησιά και κοινωνικές ομάδες είναι πολύ κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, ενώ υπάρχει μεγάλο χάσμα όχι μόνο σε εισοδήματα, αλλά κυρίως σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές - αυτονόητες για ευρωπαίους πολίτες - μεταξύ των διαφόρων νησιών αλλά και στο εσωτερικό των μεγάλων νησιών,

αν και τα προηγούμενα χρόνια διατέθηκαν για αυτή σημαντικοί ευρωπαϊκοί πόροι, δεν επιτεύχθηκε η κοινωνική συνοχή και η σύγκλιση στο εσωτερικό της περιφέρειας, με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα που ανέχτηκε ή ευθύνεται για τον κακό σχεδιασμό και τις αστοχίες έργων, τους αδύναμους μηχανισμούς ελέγχου, επειδή λειτούργησε πελατειακά, απέφυγε να ιεραρχήσει προτεραιότητες και ανάγκες, ανέχτηκε ή εκτίναξε με τις πράξεις και παραλήψεις της τη διαφθορά και τη σπατάλη πόρων, ενώ αδυνατεί ακόμα και σήμερα να διαμορφώσει ένα συνεκτικό σχέδιο για την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα,

Θεωρώντας ότι απαιτείται:

- προσαρμογή όλων των ευρωπαϊκών πολιτικών (συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών πολιτικών, των πολιτικών συνοχής και του Προϋπολογισμού της ΕΕ) στην νησιωτικότητα και στις ιδιαιτερότητες που αυτή συνεπάγεται.

- εφαρμογή στην πράξη του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 22/09/201010 το οποίο αναφέρει ότι «οι πρόνοιες του άρθρου 174 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης θα πρέπει να διαμορφωθούν ειδικές αναπτυξιακές πολιτικές και συγκεκριμένα μέτρα με στόχο την υπέρβαση των δυσκολιών και την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των νησιωτικών περιοχών

- επαρκής ευελιξία για να καλυφθούν οι περιφερειακές ιδιαιτερότητες και να στηριχθούν οι υστερούσες περιφέρειες στην προσπάθειά τους να ξεπεράσουν τις κοινωνικο-οικονομικές δυσκολίες, όπως τονίζει το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7ης Οκτωβρίου 201011

η Πολιτική Συνοχής και η Περιφερειακή Πολιτική της ΕΕ μετά το 2013 να ενδυναμώσουν, λαμβάνοντας υπόψη τη νησιωτικότητα, όπως διατυπώνεται και στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7ης Οκτωβρίου 201012

οι κυβερνήσεις, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές – όπως επισημαίνει και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη στρατηγικών για τις νησιωτικές περιοχές σε συνδυασμό με κατάλληλη αξιοποίηση όλων των εργαλείων και πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και όχι μόνο της Περιφερειακής Πολιτικής (Regional Policy), που μπορούν να έχουν μια σημαντική επίπτωση στην βιώσιμη ανάπτυξη αυτών των περιοχών και στην επίτευξη της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής και σύγκλισης".

μια ισχυρή και καλά χρηματοδοτημένη περιφερειακή πολιτική της ΕΕ που είναι προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για την επίτευξη της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής, ιδιαίτερα στις δύσκολες οικονομικές και δημοσιονομικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, όπως τονίζει και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

να διασφαλιστεί – σύμφωνα και με την τοποθέτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των νησιωτικών φορέων - ότι οι νησιωτικές περιοχές θα συνεχίσουν να επωφελούνται από ειδικές ρυθμίσεις (όπως πχ σε σχέση με τον ΦΠΑ) στο πλαίσιο των μέτρων που λαμβάνονται αλλά και να έχουν πρόσβαση σε σημαντικές πηγές χρηματοδότησης κατά τη νέα προγραμματική περίοδο

κατάργηση του κριτηρίου της απόστασης των νησιών από τα σύνορα (σήμερα μέχρι 150 χλμ.), όταν πρόκειται να χαρακτηρισθούν τα νησιά ως παραμεθόριες περιοχές που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση διασυνοριακών προγραμμάτων συνεργασίας με στόχο την «εδαφική συνεργασία» στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής (Territorial Cooperation Objective of the Cohesion) ή στο πλαίσιο της «Ευρωπαϊκής Πολιτική Γειτονίας» (European Neighbourhood Policy), σύμφωνα και με το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,

Αναγνωρίζοντας ότι

- οι τομείς της Συνοχής (Cohesion), της ενέργειας και των μεταφορών συνδέονται πολύ στενά με τα θέματα του κλίματος και με δεδομένο ότι περιφέρεια του Ν Αιγαίου είναι από τις περιοχές που θα υποστούν πολύ σοβαρές συνέπειες από την κλιματική αλλαγή αλλά είναι και μια περιοχή όπου μπορούν να αναπτυχθούν πολιτικές και πρακτικές που θα συνεισφέρουν σημαντικά με την καινοτομία και την πράσινη επιχειρηματικότητα στην προώθηση μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα (μια οικονομία που προστατεύει το κλίμα)

- το κείμενο εργασίας της Κομισιόν «Territories with specific geographical features» είναι προς θετική κατεύθυνση αλλά, όπως τονίζει και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα νησιά δεν είναι ομογενείς περιοχές – αν και πρέπει να πρέπει να αναδειχθούν μερικά κοινά χαρακτηριστικά που έχουν μεταξύ τους και τα διαφοροποιούν από άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες - και για αυτό απαιτούνται διαφοροποιημένα και προσαρμοσμένα στις πραγματικότητας κάθε νησιού και νησιωτικής περιφέρειας προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης

σύμφωνα και με την έκθεση για την Ελλάδα (Ιούνιος 2011)13 της Directorate-General for Internal Policies, Policy Department Structural and Cohesion Polices πέρα από την απορροφητικότητα των διαφόρων προγραμμάτων σημαντικό είναι να παρακολουθούνται τα επιτεύγματα που προκύπτουν από τη χρήση των πόρων,

μια ανταγωνιστικότητα βασισμένη στο χαμηλό κόστος είναι ανέφικτη ή μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα για τον νησιωτικό χώρο ή επιμέρους τομείς (πχ τουριστικός τομέας) αλλά η ανταγωνιστικότητά του μπορεί να βασιστεί στην ποιότητα, στην πράσινη καινοτομία, την έρευνα και ανάπτυξη πράσινων υπηρεσιών και αγαθών καθώς και στην κοινωνικά υπεύθυνη-πράσινη επιχειρηματικότητα, ώστε οι τοπικές κοινωνίες να επωφελούνται ουσιαστικά από τις οικονομικές δραστηριότητες και τη μακροχρόνια διατήρηση του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου τους

Η ελληνική διοίκηση σε όλα τα επίπεδα (κεντρική, περιφερειακή, τοπική) χαρακτηρίζεται από αναποτελεσματικότητα, έλλειψη οργάνωσης, γραφειοκρατική προσέγγιση, περιορισμένη παρουσία κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, ενώ σε κρίσιμους τομείς συνδέθηκε με φαινόμενα διαφθοράς με ευθύνη των πολιτικών ηγεσιών. Έτσι δεν μπορεί σήμερα να ανταποκριθεί στις ανάγκες μεταρρύθμισης του μοντέλου ανάπτυξης, που είναι πλέον προϋπόθεση για την επιβίωση της χώρας. Το γεγονός ότι ο θεσμός της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης έχει ελάχιστο χρόνο ζωής και περιορισμένη εμπειρία από την χάραξη και υλοποίηση περιφερειακής πολιτικής, δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα με δεδομένο ότι αθροίζονται κι όλες οι αδυναμίες και δυσλειτουργίες που χαρακτήριζαν τόσο το κεντρικό κράτος όσο και την νομαρχιακή αυτοδιοίκηση από την οποία προήλθε. Οι νησιωτικοί δήμοι στην πλειονότητά τους δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις πολλαπλές απαιτήσεις της κρίσης αλλά και του χαρακτήρα των νησιωτικών δήμων. Οι Δήμοι αναλαμβάνουν μια σειρά αρμοδιοτήτων , χωρίς σημαντική υποστήριξη και εκπαιδευμένο προσωπικό. Χαρακτηριστικά το 2012 οι δήμοι πρέπει να αναλάβουν την λειτουργία των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας, ενώ από το 2013 οι περιφέρειες τις δομές δευτεροβάθμιας περίθαλψης. Η χρονική στιγμή είναι κατάλληλη με δεδομένο ότι συζητιέται αυτή την περίοδο ο Οργανισμός Λειτουργίας της Περιφέρειας), ενώ οι δήμοι που προέκυψαν από συνενώσεις αναζητούν την ταυτότητα τους και τρόπους οργάνωσής τους.

Πολλά από τα έργα που έχουν υλοποιηθεί με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση δεν ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες των νησιών. Σπάνια υπάρχει πρόβλεψη για τη σωστή λειτουργία τους μακροχρόνια. Απουσιάζουν ακόμα κρίσιμες περιβαλλοντικές υποδομές (συστήματα αποτελεσματικής επεξεργασίας λυμάτων, βιώσιμης διαχείρισης απορριμμάτων, προστασίας των υπόγειων νερών από ρύπανση, ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιας ζώνης κα) ακόμα κι από νησιά που έχουν τεράστια τουριστική ανάπτυξη. Υπάρχει υπερβολική ανοχή στη συνέχιση της λειτουργίας Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσής Απορριμμάτων και μη αποτελεσματικής εφαρμογής της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας για ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων (μείωση-πρόληψη, προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, κομποστοποίηση στο πλαίσιο μιας στρατηγικής μηδενικών αποβλήτων).

Η πίεση για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης στη χώρα οδηγεί, και με ευθύνη της ΕΕ, στην καταπάτηση των κριτηρίων περιβαλλοντικής αειφορίας και κοινωνικής ευθύνης καθώς και της ευρωπαϊκής και εθνικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ακόμα και με ρυθμίσεις των οποίων η συνταγματικότητα αμφισβητείται από τις υπηρεσίες της Βουλής ή ανεξάρτητους φορείς. Ορισμένα νησιά υποφέρουν, ήδη, από υπερβολική δόμηση ή/και ανεξέλεγκτη δόμηση.

Η περιφέρεια Ν Αιγαίου διαθέτει 62 περιοχές NATURA 2000 (32 στις Κυκλάδες και 30 στα Δωδεκάνησα). Θα μπορούσαν να δημιουργηθούν και αρκετές θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές. Όμως, σε ελάχιστες από αυτές τις φυσικές περιοχές υπάρχουν μελέτες για την διαμόρφωση σχεδίων προστασίας και βιώσιμης διαχείρισης και πολύ περισσότερο έχουν οριστικοποιηθεί και υλοποιούνται σχέδια βιώσιμης διαχείρισης τους. Πολλές από τις νησιωτικές φυσικές περιοχές δύσκολα επωφελούνται από ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως είναι το LIFE + NATURE / BIODIVERSITY, ενώ την ίδια στιγμή απουσιάζουν οι εθνικοί πόροι.

Με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας δεν εφαρμόζεται ο Μεσογειακός Κανονισμός για την Αλιεία – η Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας παραπέμπει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το θέμα αυτό, ενώ στο Ν Αιγαίο χρησιμοποιούνται ακόμα καταστροφικές ή και παράνομες μορφές αλιείας που θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο το περιβάλλον και την θαλάσσια βιοποικιλότητα αλλά και την επιβίωση μακροχρόνια των κοινοτήτων των ψαράδων. Η μείωση των αλιευμάτων οδηγεί είτε στην υπερβολική ενθάρρυνση της ιχθυοκαλλιέργειας σε ορισμένες περιοχές ή στην ραγδαία αύξηση των εισαγωγών θαλασσινών.

Οι μετακινήσεις των νησιωτών προς τα αστικά κέντρα ακόμα και για υπηρεσίες που θα μπορούσαν να παρασχεθούν επί τόπου, αν υπήρχαν οι κατάλληλες κοινωνικές υποδομές, αυξάνει το κόστος ζωής και κάνει μη ανταγωνιστικές πολλές από τις οικονομικές δραστηριότητες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στα νησιά, ιδιαίτερα σε τομείς πράσινης επιχειρηματικότητας και καινοτομίας. Αλλά ένα ακόμα πιο σοβαρό θέμα είναι η απουσία αξιόπιστων θαλάσσιων συνδέσεων όλων των νησιών, μεταξύ τους αλλά και με την έδρα της Περιφέρειας Ν Αιγαίου, την Σύρο. Τα νησιά πρέπει να αντιμετωπίζονται ως κοινωνίες που ζουν 12 μήνες το χρόνο, κάτι που σήμερα δεν ισχύει. Πολλά από τα πλοία που πραγματοποιούσαν τα δρομολόγια έχουν ήδη αποσυρθεί ή πρόκειται να αποσυρθούν σύντομα, ενώ τα περισσότερα σύγχρονα ταχύπλοα σκάφη αποσύρονται από τον Οκτώβριο μέχρι τον Απρίλιο, αφήνοντας στη απομόνωση τα περισσότερα νησιά για πολλούς μήνες το χρόνο, σε αρκετές περιπτώσεις και το καλοκαίρι. Επίσης, παρά τη συζήτηση για το "μεταφορικό ισοδύναμο" το κόστος παραμένει ιδιαίτερα υψηλό για τη μεταφορά αγαθών και ανθρώπων. Είναι συχνά πολύ πιο φτηνό να φτάσει ένας τουρίστας από κάποια ευρωπαϊκή πόλη σε ένα νησί που διαθέτει αεροδρόμιο με τις πτήσεις εταιριών χαμηλού κόστους σε σύγκριση με το κόστος που καταβάλει ένας νησιώτης για να φτάσει στον τόπο διαμονής του με πλοίο από το λιμάνι του Πειραιά.

Η συζήτηση στην ΕΕ για τα διευρωπαϊκά δίκτυα και τις μεταφορές, συνήθως δεν λαμβάνει υπόψη την νησιωτικότητα, όπως αυτή που υπάρχει στο Ν Αιγαίο. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι το "Connecting Europe" θα αφήσει εκ νέου εκτός συζήτησης