Συμπαράταξη Ελπίδας: υπόμνημα για την Αλυκή

Προς τον κ. Β. Δρόσο πρόεδρο, τα μέλη του προεδρείου και τα μέλη του δημ. συμβούλιου του Δημου Κω
Θέμα: Για το Σχέδιο της λεγόμενης ''Δημοτικής Κανονιστικής Διάταξης'' για τους όρους-προϋποθέσεις προστασίας της Αλυκής και της Ευρύτερης περιοχής αυτής.

κ. πρόεδρε
και κ.κ. μέλη του δημοτικού συμβούλιου του Δημου μας.
Συζητείται σήμερα το θέμα της λεγόμενης ''Δημοτικής Κανονιστικής Διάταξης'' για τους όρους-προϋποθέσεις προστασίας της Αλυκής και της Ευρύτερης περιοχής αυτής, αφού εχει ήδη συντελεστεί μια παράνομη, αναποτελεσματική και αντιοικολογική παρεμβαση, με αποκλειστική ευθύνη της δημοτικής αρχής, την οποία περιμέναμε μετά την ψήφιση της ανωτέρω διάταξης.

Η οποιαδήποτε κοινωνική-οικονομική ανάκαμψη του νησιού μας θα στηριχτεί στην αξιοποίηση των συγκριτικών του πλεονεκτημάτων, ανάμεσα στα οποία πρωταρχική θέση κατέχουν οι φυσικοί του πόροι και τα περιβαλλοντικά του χαρακτηριστικά. Επειδή παρομοιες παρεμβάσεις στρέφονται κατά των πραγματικών συμφερόντων του τόπου μας, σας παρακαλούμε να λάβετε υπ όψιν σας τα παρακάτω στοιχεία:
α. Η Αλυκή είναι (1) χαρακτηρισμένη περιοχή προστασίας σύμφωνα με τη ΖΟΕ, (2) Καταφύγιο Άγριας Ζωής, (3) Ζώνη Ειδικής Προστασίας-ΖΕΠ (GR42100027) και Ειδική Ζώνη Διατήρησης-ΕΖΔ (GR4210008) του δικτύου Natura 2000, και (4) νησιωτικός υγρότοπος με έκταση μεγαλύτερη των 80 στρεμμάτων.

Εικόνα 1: τμήμα χάρτη για την Αλυκή Κω. Με διαγράμμιση είναι τα όρια της ΖΕΠ, με πράσινο
τα όρια της ΕΖΔ και με κίτρινο τα όρια του ΚΑΖ. (http://short.oikoskopio.gr/wq)

Το σχέδιο κανονιστικής διάταξης του δήμου δεν μπορεί να περιλαμβάνει διατάξεις αντίθετες προς αυτές που προβλέπονται για τη ΖΟΕ και το ΚΑΖ, ή τις ΕΖΔ και ΖΕΠ , γιατί η νομική του ισχύ είναι «κατώτερη» από αυτή των αντίστοιχων κανονιστικών πράξεων που έχουν θεσμοθετήσει τη ΖΟΕ το ΚΑΖ κλπ (ΠΔ, νόμος, απόφαση ΓΓ > απόφαση ΔΣ).
Αλλαγές μπορούν να γίνουν με κανονιστική πράξη ίσης ή μεγαλύτερης ισχύος. Και στην περίπτωση της Αλυκής αυτό σημαίνει ότι απαιτείται νέο Προεδρικό Διάταγμα. Μια παρόμοια περίπτωση είναι αυτή της Αλυκής Σάμου. Και σε αυτή την περιοχή είχε καθοριστεί ΖΟΕ με ΠΔ το 1994, ενώ είναι χαρακτηρισμένη ΚΑΖ και ενταγμένη στο δίκτυο Natura. Πρόσφατα το ΥΠΕΚΑ έθεσε σε διαβούλευση σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την προστασία της.
Πιστεύoυμε ότι προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να πιέσει και ο Δήμος Κω για την Αλυκή Τιγκακίου, και αυτό δεν εχει σχέση με την μέχρι τώρα πολιτική πρακτική ούτε με την θεσμοθέτηση άσκοπων διατάξεων όπως η προωθούμενη.

β. Για την Αλυκή ισχύουν:
1. Οι ρυθμίσεις της ΖΟΕ: Άρθρο 2 παρ. 2, του ΠΔ καθορισμού της ΖΟΕ (1024 Δ΄/1997): «Στην περιοχή αυτή, απαγορεύεται η δόμηση, η κατάτμηση, η δημιουργία εγκαταστάσεων ιχθυοκαλλιέργειας και οποιαδήποτε αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος (εκσκαφές, μπαζώματα, εκχερσώσεις, αμμοληψία).Επίσης απαγορεύεται η διάνοιξη οδών, η δημιουργία χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων καθώς και η εν γένει εξυπηρέτηση των τροχοφόρων. Επιτρέπεται η χρήση των ακτών για ημερήσια αναψυχή και κολύμβηση και απαγορεύεται οποιαδήποτε μόνιμη ή ημιμόνιμη κατασκευή για την εξυπηρέτηση των λουομένων.».
2. Οι ρυθμίσεις του ΚΑΖ «Υγροβιότοπος Αλυκής Δήμου Δικαίου Νήσου Κω» που εγκρίθηκε με απόφαση της ΓΓΝΑ (1166Β'/2002): άρθρο 3: «Εντός του ΚΑΖ απαγορεύεται επ' αόριστον η θήρα κάθε θηράματος και κάθε είδους άγριας πανίδας, η σύλληψη κάθε είδους της άγριας πανίδας για μη ερευνητικούς σκοπούς, η καταστροφή κάθε είδους ζώνης με φυσική βλάστηση, η καταστροφή των ζωντανών φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η αποστράγγιση και αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδατικών πόρων και η ένταξη έκτασης καταφυγίου άγριας ζωής σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Η εκτέλεση έργων ή εργασιών και ιδίως αλιευτικά έργα, έργα αναδασμού, τουριστικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κατασκηνώσεις, λατομεία, μεταλλεία και δρόμοι εκτελούνται αφού προηγουμένως έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων τύπου Α' και έχει χορηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων...».
3. Οι ρυθμίσεις του νόμου 1650/86 (Α΄160), όπως ισχύει, για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες εντός ΚΑΖ: άρθρο 19 παράγραφος 4.3(β) και (γ):
«β) Μέσα στα καταφύγια άγριας ζωής απαγορεύονται η θήρα, οι αγώνες κυνηγετικών ικανοτήτων σκύλων δεικτών, η αλιεία, η σύλληψη της άγριας πανίδας, η συλλογή της άγριας χλωρίδας, η καταστροφή ζώνης με φυσική βλάστηση με κάθε τρόπο, η καταστροφή των φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η αποστράγγιση, η επιχωμάτωση και αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδατικών συστημάτων, η διάθεση ή απόρριψη αποβλήτων, η ανάπτυξη ιχθυοκαλλιεργειών, η διενέργεια στρατιωτικών ασκήσεων, καθώς και η υπαγωγή έκτασης του καταφυγίου σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Επιτρέπεται η εγκατάσταση παρατηρητηρίων της άγριας πανίδας. Η εκτέλεση λατομικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων όπως και δρόμων επιτρέπεται, εάν έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων τύπου Α και έχει χορηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων.
γ) Μέσα στα καταφύγια άγριας ζωής, οι αρμόδιες κατά περίπτωση υπηρεσίες μπορούν να εγκρίνουν ή να προγραμματίζουν και να εκτελούν ειδικά έργα βελτίωσης του βιοτόπου και έργα ικανοποίησης των οικολογικών αναγκών του βιολογικού κύκλου των ειδών της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας και ιδίως αναδάσωση, διατήρηση ακαλλιέργητων εκτάσεων, διατήρηση εκτάσεων με τοπικές ποικιλίες, διατήρηση φυτοφρακτών έργα αναβάθμισης και αποκατάστασης υγροτοπικών εκτάσεων, δημιουργία και ανάπτυξη ζωνών φυσικής βλάστησης, δημιουργία δενδροστοιχιών κατά μήκος των αγροτικών δρόμων και ελωδών εκτάσεων. Τα έργα αυτά περιγράφονται σε ειδικές μελέτες διαχείρισης, οι οποίες εγκρίνονται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι προδιαγραφές για τη σύνταξη τους καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.»»
4. Οι ρυθμίσεις του νόμου 1650/86 86 (Α΄160), όπως ισχύει, για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες εντός περιοχών απόλυτης προστασίας. Η Αλυκή είναι χαρακτηρισμένη ζώνη απόλυτης προστασίας, σύμφωνα με το Προεδρικού Διατάγματος καθορισμού ΖΟΕ στη περιοχή (1024 Δ/1997). Επειδή στο προοίμιο του ΠΔ αναφέρεται ο Νόμος 1650/86 (Α160), ισχύουν οι διατάξεις του παραπάνω νόμου που αφορούν τις «περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης». Σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 1, του Ν. 1650/86, στις περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης απαγορεύεται κάθε δραστηριότητα.
5. Οι ρυθμίσεις για τις περιοχές Natura. Μέχρι τη διατύπωση στόχων διατήρησης των τύπων οικοτόπων των ΕΖΔ σε εθνικό επίπεδο και ανά ΕΖΔ (υποχρέωση της Ελλάδας από την ευρωπαϊκή και την ελληνική νομοθεσία), συνεχίζουν να ισχύουν οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, και την εθνική νομοθεσία που την ενσωματώνει. Από την άποψη αυτή, ιδιαίτερη σημασία έχουν η απαγόρευση υποβάθμισης της περιοχής (ΕΖΔ) και η δέουσα εκτίμηση όλων των έργων/δραστηριοτήτων που μπορούν δυνητικά να επηρεάσουν την ΕΖΔ.
Οι ρυθμίσεις για τους υγροτόπους με έκταση μεγαλύτερη των 80 στρεμμάτων. Σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ.6 του Ν.3937/2011 (Α΄ 60) για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας: Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με βάση τα διαθέσιμ στοιχεία των συναρμόδιων υπηρεσιών και την υπάρχουσα επιστημονική τεκμηρίωση, καταρτίζονται κατάλογοι υγρότοπων με επιφάνεια μεγαλύτερη των 80 στρεμμάτων, εφόσον αυτοί δεν έχουν οριοθετηθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 21 του ν. 1650/1986. Για τους υγροτόπους αυτούς μέχρι την έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων απαγορεύεται η άμεση ή έμμεση αποστράγγισή τους και η μερική ή ολική επιχωμάτωσή τους....».
Ο ''λεγόμενος καθαρισμός του περιμετρικού αύλακα΄΄ που έγινε με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής παραβαίνει αυτές τις διατάξεις.

γ. Ρυθμίσεις ''λεγόμενου σχεδίου κανονιστικής διάταξης του Δήμου''
Οι ρυθμίσεις που προτείνει το σχέδιο κανονιστικής διάταξης του δήμου παρά το ότι φαίνεται να μην έρχονται άμεσα σε αντίθεση με αυτά που προβλέπει η ΖΟΕ, το ΚΑΖ κλπ. εν τούτοις:
- Πού βασίζεται η δημιουργία υποχρέωσης προς τους ιδιοκτήτες/ νομείς/ επικαρπωτές για καθαρισμό των αυλακών καθώς και η ανάληψη της σχετικής δαπάνης (άρθρο2§1)
- η επιβολή ποινών του Ν.1650/86 είναι προβληματική (άρθρο2§1). Ο Νόμος 1650/86 προβλέπει μια ειδική διοικητική διαδικασία, η οποία ξεκινά με μια βεβαίωση ότι πρόκειται για υποβάθμιση περιβάλλοντος, και τελειώνει με απόφαση του αντιπεριφερειάρχη, του ΓΓ της αποκεντρωμένης διοίκησης, του υπουργού κλπ, αλλά όχι με απόφαση του δήμου. Δεν μπορεί ο δήμαρχος να επιβάλλει πρόστιμα του Ν. 1650/86.
- Η φράση «απαγορεύεται κάθε χρήση που επιβαρύνει το περιβάλλον» είναι αόριστη. Αντίθετα ο όρος «υποβάθμιση περιβάλλοντος» είναι θεσμοθετημένος (το άρθρο 2 του Ν. 1650/86 έτσι όπως ισχύει σήμερα, περιλαμβάνει σχετικούς ορισμούς). Γενικά, είναι καλύτερα να χρησιμοποιούνται θεσμοθετημένοι όροι για να ξέρουμε για τι μιλάμε. Μάλιστα τα άρθρα του νόμου για το περιβάλλον (1650/86) βάσει των οποίων επιβάλλονται κυρώσεις, χρησιμοποιούν τους όρους «ρύπανση» και «υποβάθμιση», όχι «επιβάρυνση».
- Επίσης είναι το θέμα του πως διασφαλίζεται ότι οι προβλεπόμενες επεμβάσεις θα γίνονται ήπια και δεν θα κάνουν περισσότερη ζημιά από όφελος. Δεν αρκεί η εποπτεία της υπολειτουργούσας διεύθυνσης Περιβάλλοντος του δήμου.
Δεν συμφωνούμε με την θέσπιση αυτή γιατί δεν προσφέρει κάτι στην υπόθεση της στοιχειώδους σωστής διαχείρισης του υγροβιότοπου της ΑΛΥΚΗΣ. Εφ όσον οι πλειοψηφίες είναι δεδομένες και η ψήφιση της προδιαγεγραμμένη θα ήταν σωστό να αναφέρεται στο προοίμιο του σχεδίου κανονιστικής διάταξης του δήμου τόσο οι διατάξεις νόμου στις οποίες βασίζεται το σχέδιο όσο και η νομοθεσία που λαμβάνει υπόψη.

δ. Για την αντιμετώπιση των κουνουπιών μπορούμε να δούμε τι προβλέπει και το ΠΔ της 19.06.2012 (ΑΑΠ 229), για την προστασία των μικρών νησιωτικών υγροτόπων (άρθρο 3 παρ.3 του ΠΔ): «Η αντιμετώπιση εξάρσεων των πληθυσμών κουνουπιών ή άλλων εντόμων πρέπει να γίνεται με εγκεκριμένα βιολογικά σκευάσματα. Αν η αντιμετώπιση με τα παραπάνω σκευάσματα δεν είναι επαρκής και συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι προστασίας της δημόσιας υγείας, που τεκμηριώνονται με ειδική μελέτη που εκπονείται από την αρμόδια υπηρεσία ή οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο, είναι δυνατόν να επιτρέπονται εντός των ορίων των μικρών νησιωτικών υγροτόπων και περιμετρικά αυτών, σε απόσταση που καθορίζεται κατά περίπτωση από την μελέτη, ψεκασμοί με άλλα σκευάσματα. Οι ψεκασμοί επιτρέπονται μετά από έγκριση της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Υγείας για το είδος του φαρμάκου. Ο τρόπος και η συχνότητα των ψεκασμών προκύπτει από την μελέτη.».
Το ΠΔ των μικρών υγροτόπων περιλαμβάνει σειρά ρυθμίσεων για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες εντός μικρών υγροτόπων (πχ απαγόρευση δόμησης...). Στο παράρτημά του είναι οι υγροτόποι της Κω με τα όριά τους σε χάρτες καλής ανάλυσης με ακριβείς συντεταγμένες.

ε. Η προτεινόμενη Κανονιστική Διάταξη της ΑΛΥΚΗΣ ΤΙΓΚΑΚΙΟΥ αποτελεί:
---αποσπασματική προσέγγιση στην διαχείριση της χωρίς αναφορά στο γενικότερο ζήτημα της διαχείρισης των υγροτόπων και περιοχών ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και οικολογικής σημασίας του νησιού μας
---επιλεκτική και προσχηματική αντιμετώπιση του θέματος γιατί γίνεται χωρίς καμία αναφορά στο γενικό θεσμικό πλαίσιο και δεν στηρίζεται σε συγκεκριμένη χρηματοδότηση και προγραμματισμό των δράσεων
---συνδυάζεται με μια συνεχιζόμενη βίαιη αντί-περιβαλλοντική δημοτική πρακτική (παράνομες επεμβάσεις στα Ιαματικά, στο Καμάρι, στον ΧΥΤΑ, κλπ) η οποία δεν προοιωνίζει κανένα καλό για την περιοχή της ΑΛΥΚΗΣ και στο νησί μας.

Η Γραμματεία της Σ.Ε.