Καύσωνες και Κλιματική Αλλαγή

Το φετινό καλοκαίρι στη χώρα μας σηματοδοτείται ήδη από τρεις παρατεταμένης διάρκειας καύσωνες. Σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους (στο τελευταίο δεκαήμερο Ιουνίου, στα μέσα Ιουλίου και τώρα, τις πρώτες μέρες Αυγούστου) οι θερμοκρασίες στα περισσότερα διαμερίσματα της χώρας ξεπέρασαν τους 40ο C, ενώ η διάρκεια τους σε κάθε φάση άγγιξε ή ξεπέρασε τις πέντε μέρες.

Ανάλογα φαινόμενα είχαν παρατηρηθεί στη χώρα μας και το 2007, με τρεις επίσης περιόδους καύσωνα με μικρότερη διάρκεια η κάθε μια αλλά με εξαιρετική ένταση που οδήγησε στο θάνατο αρκετών ανθρώπων.

Οι ζεστές μέρες σε μια Μεσογειακή περιοχή δεν είναι άγνωστο φαινόμενο, όμως αυτό που είναι πλέον πολύ ανησυχητικό είναι η διάρκεια, η ένταση, η συχνότητα και η διασπορά τους μέσα στο έτος. Γεγονότα που φανερώνουν ότι τα έντονα μετεωρολογικά φαινόμενα δεν είναι άσχετα με την κλιματική αλλαγή. Πόσο μάλλον όταν συνδυαστούν με αντίστοιχα σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως στην Αυστραλία και στη Ρωσία, δυο χρόνια πριν, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και αλλού.

Δυστυχώς ανθρώπινες παρεμβάσεις και δραστηριότητες, η απουσία πολιτικής βούλησης για μια σχεδιασμένη - στη λογική της πρόληψης - περιβαλλοντική πολιτική, όπως έδειξαν τα φτωχά αποτελέσματα της Παγκόσμιας Συνόδου για το κλίμα στην Κοπεγχάγη, έβαλαν τη σφραγίδα τους ώστε όλο και πιο συχνά να βιώνουμε ακραία καιρικά φαινόμενα κάθε μορφής.

Πέρα όμως από τη διάρκεια, τη σφοδρότητα και τη συχνότητα καυσώνων και άλλων καιρικών φαινομένων, άλλες δευτερογενείς αιτίες δημιουργούν ακόμα εντονότερες μικροκλιματικές επιπτώσεις.

Η απουσία πράσινων και ελεύθερων χώρων στις πόλεις, οι αυθαιρεσίες και πιέσεις που δέχονται τα περιαστικά δάση, η κακή χωροταξία και ο ανάλογα κακός σχεδιασμός των κτιρίων, που εμποδίζουν τον επαρκή αερισμό των χώρων, η τρομακτική επέλαση του τσιμέντου, η κατάχρηση των κλιματιστικών με τη μόνιμη απαγωγή ζεστού αέρα στον περιβάλλοντα χώρο, ανεβάζουν επιπλέον τοπικά τη θερμοκρασία και επιτείνουν φαινόμενα δυσφορίας, σωματικής κόπωσης ή εξάντλησης.

Ιδιαίτερα δυσάρεστες είναι οι επιπτώσεις αυτών των φαινομένων στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και έντονο φυσικά το αποτύπωμα τους στην παραγωγικότητα και στην καθημερινότητα του καθενός μας.

Οι κύριες αιτίες της κλιματικής αλλαγής αποδίδονται απ' όλους σήμερα στις αυξημένες εκπομπές ρύπων που προκαλεί η χρήση των συμβατικών καυσίμων. Τεράστια όμως διεθνή λόμπι, αλλά και η συνηγορία σ' αυτές τις διαθέσεις και πιέσεις ισχυρών πολιτικών δυνάμεων, εμποδίζουν τη στροφή στην ενεργειακή κατά κύριο λόγο πολιτική, με την εφαρμογή και συνειδητοποίηση από τη μια σύγχρονων μεθόδων εξοικονόμησης της κατανάλωσης, τον καθοριστικό εμπλουτισμό του ενεργειακού μίγματος από ποικιλία ανανεώσιμων πόρων και τη συνακόλουθη σημαντικότατη μείωση των ρύπων.

Έτσι βρισκόμαστε πια σε κρίσιμη φάση, στην οποία δοκιμάζεται η αντοχή και η βιωσιμότητα του πλανήτη. Κρίσιμοι βιοτικά πόροι, όπως το νερό και τα παράκτια γόνιμα εδάφη, κινδυνεύουν από την ανύψωση της στάθμης της θάλασσας. Κίνδυνο αντιμετωπίζει και η βιοποικιλότητα, αφού πολλά είδη πανίδας και χλωρίδας έχουν πολύ πιο αργούς ρυθμούς προσαρμογής από αυτές των αλλαγών που δημιουργούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Όλα αυτά -έστω και αργά τώρα- μπορούν να μετριαστούν και σε σχετικό βάθος χρόνου να αντιμετωπιστούν με ριζική αλλαγή των πολιτικών που θα άρουν τις πολλές μικρές και μεγάλες, τοπικές ή χωρικά εκτεταμένες, αιτίες. Που θα δουν τον πλανήτη με τη δεδομένη φέρουσα ικανότητα του ως φιλόξενο χώρο και των επόμενων γενεών και των διαφόρων οργανισμών. Που η ποιότητα ζωής να αποτελεί δεδομένο για όλους και όχι προνόμιο για όσους έχουν αγοραστική ικανότητα.

 Οι Οικολόγοι Πράσινοι, το Παγκόσμιο Πράσινο Κίνημα, αποσκοπούν ως το 2050 σ' έναν πλανήτη μηδενικών ρύπων. Με ενδιάμεσο χρονικά στόχο, το 2020, η εξοικονόμηση ενέργειας, ο εμπλουτισμός από ανανεώσιμες πηγές και η μείωση των ρύπων να καλύψουν τουλάχιστον το 30% των αντίστοιχων τιμών στην ενεργειακή κατανάλωση του 1990. Προωθούν νέες αντιλήψεις για μια διαφορετική χωροταξία και αρχιτεκτονική. Για ανθρώπινες πόλεις με τη φύση παρούσα, για ένα άλλο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης.

Αντιλήψεις που απαιτούν αλλαγές από μέρους μας και στη νοοτροπία και στις συνήθειες, που προϋποθέτουν την ενδυνάμωση του συλλογικού απέναντι στον ατομικισμό. Μια κοινωνία με έντονη τη συνευθύνη, που θα αποτρέψει εν τέλει αβίωτες συνθήκες, οι οποίες μας απειλούν και ως είδος. Για έναν πλανήτη βιώσιμο, για μια γη αειφόρα στην καρποφορία...

Για μια οικονομία σημαντικά μικρότερης σπατάλης, αλλά περισσότερο παραγωγική. Για εμάς και τους απογόνους.