«Παιδί, Άσκηση και Ποιότητα Ζωής»: ημερίδα από το ΑΠΘ

Η Ημερίδα διοργανώνεται στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης για μια σχολική αγωγή που αναγνωρίζει την αναγκαιότητα της φυσικής δραστηριότητας στα παιδιά μέσα από έναν οργανωμένο εκπαιδευτικό σχεδιασμό, ώστε να προτιμήσουν έναν καλύτερο και πιο «φυσικό» τρόπο ζωής.

«Παιδί, Άσκηση και Ποιότητα Ζωής»: ημερίδα από το ΑΠΘ

«Παιδί, Άσκηση και Ποιότητα Ζωής» είναι το θέμα της Ημερίδας που διοργανώνουν το Κέντρο Ενταξιακής Πολιτικής της Παιδαγωγικής Σχολής στο Α.Π.Θ., η Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής του Α.Π.Θ. και ο Τομέας Αγωνιστικών Αθλημάτων του ΤΕΦΑΑ του Α.Π.Θ. και θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 23 Απριλίου 2010 και ώρα 17.30, στο 10ο όροφο, του Πύργου της Παιδαγωγικής Σχολής.

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, υπάρχουν πολλοί λόγοι που συνηγορούν στην προώθηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής, που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, αυξημένη δραστηριότητα, από τη νεαρή ηλικία. Μεταξύ αυτών είναι η πρόληψη της παχυσαρκίας που εγκαθίσταται κατά την παιδική ηλικία. Το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας είναι ένα σοβαρό πρόβλημα σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες που ενέχει πολλούς και σοβαρούς κινδύνους. Η πληροφόρηση για τα παραπάνω, η υπογράμμιση της σπουδαιότητας της πρόληψης, οι πρακτικές των άλλων χωρών, η αναγνώριση της σπουδαιότητας που έχει η φυσική δραστηριότητα και άσκηση για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και της ψυχικής υγείας των παιδιών, τόσο κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας, όσο και στη μετέπειτα ενήλικη ζωή, αποτελούν κεντρικά ζητήματα του προβληματισμού που θα αναπτυχθεί.

Επίσης, ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στην ημερίδα στο ρόλο της φυσικής αγωγής στη δημιουργία ενταξιακού περιβάλλοντος στο σχολείο. Αυτό μπορεί να γίνει στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου, δηλαδή ενός σχολείου στο οποίο συμμετέχουν όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε άλλη ιδιαιτερότητα (λόγω κοινωνικής καταγωγής, ιδιαίτερου πολιτισμικού περιβάλλοντος, αναπηρίας κ.ά.) και στο οποίο όλα τα παιδιά αποκτούν όλα τα εφόδια που χαρακτηρίζουν σήμερα ένα μορφωμένο άνθρωπο.

Ιδιαίτερη αναφορά στο παράδειγμα της Κύπρου, πως δηλαδή αντιμετωπίζεται η φυσική αγωγή ως πολυδιάστατο γνωστικό αντικείμενο στο οποίο η δυνατότητα της μάθησης συνδέεται και με την ευχαρίστηση, στα νέα αναλυτικά προγράμματα της Κύπρου.

Το πρόγραμμα της Ημερίδας περιλαμβάνει δύο κύκλους συζητήσεων:

1. «Παιδική παχυσαρκία, άσκηση και διατροφή»

Προεδρείο: Άννα Τσαλιγκίρογλου-Φαχαντίδου, καθηγήτρια, ΤΕΦΑΑ, Πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής του ΑΠΘ

Εισηγήσεις:

-  Karsten Froberg, αν. καθηγητής, υπεύθυνος του Κέντρου Έρευνας για την Υγεία στην Παιδική Ηλικία, University of Southern Denmark

- Τζίνα Τσίχλα, Λέκτορας, Τμήμα Επιστημών Υγείας, Σχολή Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, Robert Gordon University, Aberdeen

- Χρήστος Κοτζαμανίδης, καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ

2. «Ο ρόλος της φυσικής αγωγής στη δημιουργία ενταξιακού περιβάλλοντος στο σχολείο»

Προεδρείο: Δήμητρα Κογκίδου, Καθηγήτρια, Κοσμήτορας της Παιδαγωγικής Σχολής, ΑΠΘ

Εισηγήσεις:

- Γιώργος Τσιάκαλος, καθηγητής, ΠΤΔΕ, ΑΠΘ, Πρόεδρος της Επιτροπής Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων στην Κύπρο

-  Ευθύμης Κιουμουρτζόγλου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

- Γιάννης Θεοδωράκης, καθηγητής, Τμήμα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Αντιπρύτανης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

 

1. Karsten Froberg, Φυσική δραστηριότητα των παιδιών – Σχέσεις με την παχυσαρκία και την υγεία - περίληψη

Ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι ευρέως διαδεδομένος μεταξύ των ενηλίκων και σχετίζεται με υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας και με την εμφάνιση ασθενειών, όπως οι καρδιοαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης, η παχυσαρκία και ορισμένες μορφές καρκίνου των ενηλίκων. Εκτός από την παχυσαρκία, τα προβλήματα αυτά δεν εκδηλώνονται στην παιδική ηλικία, προβλέπεται όμως ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να αλλάξει κάποιος τρόπο ζωής σε μεγαλύτερη ηλικία. Επομένως, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για την προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής σε νεαρή ηλικία. Θα πρέπει να υπάρχει πρωτογενής πρόληψη όσο το δυνατόν νωρίτερα αντί της πρόληψης που γίνεται όταν οι παθολογικές αλλαγές που έχουν επέλθει είναι μη αναστρέψιμες. Οι τελευταίες ειδικά μπορεί να σχετίζονται με μεταβολικές νόσους, όπως οι καρδιοαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης τύπου 2.

Η παχυσαρκία αυξάνεται συνεχώς στην Ευρώπη, παρατηρούνται, όμως, μεγάλες γεωγραφικές και κοινωνικές διαφορές. Οι Βόρειες και Ανατολικές Ευρωπαϊκές χώρες έχουν λιγότερο παχύσαρκα παιδιά από ότι οι χώρες της  Νοτίου Ευρώπης και η παχυσαρκία παρατηρείται σε μεγαλύτερο βαθμό στις χαμηλότερες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις.
Υπάρχει πολλοί λόγοι που συνηγορούν για την αναγκαιότητα της πρωτογενούς πρόληψης σε σχέση με τις καρδιοαγγειακές παθήσεις, την παχυσαρκία και την προώθηση της υγείας  στα παιδιά,  στο βαθμό που ισχύουν τα παρακάτω:

-Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών ακολουθούν μία αρκετά καθιστική ζωή που ίσως αυξήσει πρόωρα τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, αρτηριοσκλήρυνσης και άλλων ασθενειών.

-Ο καθιστικός τρόπος ζωής προκαλεί αύξηση του επιπέδου επικινδυνότητας  για νόσο, η οποία ως γνωστό αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.

-Οι καρδιοαγγειακοί παράγοντες κινδύνου, η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή που εγκαθίστανται κατά την παιδική ηλικία ακολουθούνται ως την ενηλικίωση.

-Παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν αυξημένη φυσική δραστηριότητα σε παιδιά  που βρίσκονται σε κίνδυνο θεωρούνται αποτελεσματικές για τη μείωση του επιπέδου επικινδυνότητας και την αλλαγή της συμπεριφοράς τους σε έναν τρόπο ζωής με περισσότερη φυσική δραστηριότητα.

Ο στόχος αυτής της παρουσίασης είναι να διευκρινίσει τα παραπάνω δεδομένα και να υπογραμμίσει τη σπουδαιότητα της πρόληψης της καρδιακής νόσου και της παχυσαρκίας στα παιδιά των χωρών της Ευρώπης. Θα πρέπει να ξεκινήσουν αλλαγές στον τρόπο ζωής τους και η αυξημένη φυσική δραστηριότητα θα πρέπει να αποτελεί μία από τις πρωταρχικές δράσεις προς την κατεύθυνση αυτή.

 

2. Τζίνα Τσίχλα, Το παιδί της διπλανής πόρτας - περίληψη

Η παχυσαρκία αποτελεί παγκοσμίως  αιτία ανησυχίας τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά αφού έχει άμεση σχέση με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, νοσηρότητα και πρόωρη γήρανση (Roth et al, 2004).

Από το 2004, η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας έχει ενσωματωθεί στην ατζέντα της Βρετανικής κυβέρνησης και προσπάθειες επικεντρώνονται πρωτίστως στο να ανακόψουν την αυξητική πορεία της παιδικής παχυσαρκίας. Εκτός κάποιων πολύ σπάνιων μεμονωμένων γονιδίων, η κληρονομικότητα της παχυσαρκίας είναι σύνθετη και όχι απόλυτα κατανοητή. Πρόσφατα, το ερευνητικό ενδιαφέρον καθώς και οι πολιτικοί σχεδιαστές στρέφονται στους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες (obesogenic environments /παχυσαρκογενή περιβάλλοντα)  που ευνοούν την παχυσαρκία. Δημιουργούνται παρεμβάσεις οι οποίες έχουν ως στόχο την αλλαγή των κοινωνικών αυτών παραγόντων με στόχο την μείωση της παχυσαρκίας. Αυτές περιλαμβάνουν φόρους ή επιδοτήσεις προς την ενίσχυση της υγιεινής διατροφής και της φυσικής δραστηριότητας, επιπλέον παροχές αθλητικών εγκαταστάσεων, προσπάθειες για βελτίωση της ασφάλειας και της πρόσβασης σε χώρους βάδισης, ποδηλατοδρόμους και χώρους  αθλοπαιδιών, προσβλέποντας στην αλλαγή της κοινωνικής αντίληψης γύρω από το σωματικό βάρος, τη διατροφή και την φυσική δραστηριότητα (Woodman et al, 2008).

Ο στόχος αυτής της παρουσίασης είναι να περιγράψει τις πρόσφατες πολιτικές για την πρόληψη και καταπολέμηση της παχυσαρκίας στο Ηνωμένο Βασίλειο και να συζητήσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών.

 

3. Χρήστος Κοτζαμανίδης, Βιολογικά όρια στην άσκηση του παιδιού - περίληψη

Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη των ενδεχόμενων περιορισμών που υπάρχουν στην προπόνηση των παιδιών. Γενικότερα η απόδοση του παιδιού υστερεί σταθερά σε απόλυτες τιμές σε σχέση με τους ενήλικες άλλα όχι πάντα όταν αυτή εκφράζεται σε σχετικές τιμές. Αναφορικά με την προπόνηση δεν υπάρχει κανένας βιολογικός περιορισμός στη βελτίωση της απόδοσης του επιλεγόμενου προπονητικού στόχου.

Τα παιδιά κουράζονται λιγότερο και παρουσιάζουν ταχύτερη αποκατάσταση της απόδοσής τους μετά την κόπωση. Ακόμη παρουσιάζουν μικρότερη συχνότητα τραυματισμών στην διάρκεια της προπόνησης σε σχέση με τούς ενήλικες.

Οι περιορισμοί που τίθενται στην προπόνηση των παιδιών είναι περισσότερο παιδαγωγικού και ηθικού χαρακτήρα.

 

4. Γεώργιος Τσιάκαλος, Η σημασία της φυσικής αγωγής στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου - περίληψη

To δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο που είναι απαίτηση των σύγχρονων κοινωνιών έρχεται να ικανοποιήσει, τόσο την ανάγκη εκσυγχρονισμού του εκπαιδευτικού συστήματος για την παροχή παιδείας υψηλής ποιότητας, όσο και την ανάγκη κοινωνικής δικαιοσύνης.

Δημοκρατικό είναι ένα σχολείο στο οποίο συμμετέχουν όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε άλλη ιδιαιτερότητα (λόγω κοινωνικής καταγωγής, ιδιαίτερου πολιτισμικού περιβάλλοντος, αναπηρίας κ.ά.) και στο οποίο όλα τα παιδιά αποκτούν όλα εκείνα τα εφόδια που χαρακτηρίζουν σήμερα ένα μορφωμένο άνθρωπο.

Ο στόχος της παροχής παιδείας υψηλής ποιότητας σε όλα τα παιδιά προϋποθέτει ένα σχολείο διαφορετικό από το σημερινό και στο σχολείο αυτό τα παραδοσιακά γνωστικά αντικείμενα καλούνται να παίξουν ένα διαφορετικό ρόλο. Αυτό ισχύει και για τη φυσική αγωγή.

 

5. Ευθύμης Κιουμουρτζόγλου , Το ενιαίο μοντέλο της Φυσικής Αγωγής στα νέα αναλυτικά προγράμματα της Κύπρου - περίληψη

Στο νέο αναλυτικό πρόγραμμα της Κύπρου η φυσική αγωγή αντιμετωπίζεται  σαν ένα πολυδιάστατο γνωστικό αντικείμενο.

Εκμεταλλεύεται  τον όρο “edutainment”  που είναι η διάσταση μάθησης μαζί με την ευχαρίστηση.  Στοχεύει στη λειτουργία και τις ανάγκες του σώματος, τη βελτίωση της υγείας σε μακροπρόθεσμη βάση και την ανάπτυξη στοιχείων του χαρακτήρα και της προσωπικότητας.

Το πρόγραμμα οργανώνεται με τη λογική

1. θεματικές ενότητες (α. κινητικές δεξιότητες,   β. μαθητής, γ. κοινωνία)

2. τι πρέπει να μάθουν οι μαθητές (α. σκοποί,  β. στόχοι, γ. επιδιώξεις)

3. με ποιον τρόπο θα αποκτήσουν αυτή τη γνώση (διδακτικές μέθοδοι)

4. με προκαθορισμένους δείκτες επιτυχίας

5. με τον τρόπο που θα αξιολογηθεί η γνώση που απόκτησαν (έλεγχος).

 

6. Γιάννης Θεοδωράκης, O ρόλος της άσκησης στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της ψυχικής υγείας των μαθητών - περίληψη

Η άσκηση δεν επιδρά μόνο στη σωματική υγεία των ατόμων, αλλά και στην ψυχική. Διαρκώς πληθαίνουν οι εργασίες που δείχνουν ότι η άσκηση και η συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες σχετίζονται με καλύτερη απόδοση γνωστικών λειτουργιών, περιορισμό του άγχους και της κατάθλιψης, αύξηση της θετικής διάθεσης, της αυτοεκτίμησης, της αυτοπεποίθησης, και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της ψυχικής ευεξίας.

Στην κατεύθυνση αυτή, ο ρόλος της φυσικής αγωγής σήμερα είναι πολύ πιο διευρυμένος και τα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους αυτή την αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων.

Ιδιαίτερα για τους μαθητές, η άσκηση σε συνδυασμό με ψυχολογικές τεχνικές δεξιοτήτων ζωής που έχουν αναπτυχθεί, μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να θέτουν στόχους, να ελέγχουν το στρες, να αναπτύσσουν την αυτοπεποίθηση, την αυτοσυγκέντρωση, τον αυτοέλεγχο, και για τα σπορ, και για τα μαθήματα στο σχολείο, και για την καθημερινή τους ζωή.

Τότε και η φυσική αγωγή ανταποκρίνεται καλύτερα στον απώτερο ρόλο της που είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των μαθητών.