Μ. Χρυσοχοϊδης: Να δώσουμε αναπτυξιακή ώθηση στον τουρισμό μέσω του ΕΣΠΑ
Πρόσκληση στους φορείς του τουρισμού να διαμορφώσουν από κοινού με την κυβέρνηση ένα νέο αναπτυξιακό πλαίσιο, μέσα από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ, απηύθυνε ο Μ. Χρυσοχοϊδης, από το βήμα του Συνεδρίου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων.
«Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε την Ελλάδα της εξωστρέφειας, των επενδύσεων, των ποιοτικών υπηρεσιών και της νέας επιχειρηματικότητας, ώστε αυτό το τεράστιο δυναμικό να βρει επιτέλους τη δυνατότητα να εκφραστεί και να δημιουργήσει», δήλωσε ο Υπουργός, καλώντας τους επιχειρηματίες του τουριστικού κλάδου να ανταποκριθούν άμεσα στην κατάρτιση του νέου αναπτυξιακού μοντέλου, που επεξεργάζεται το Υπουργείο. Ο κ. Χρυσοχοϊδης χαρακτήρισε το νέο αναπτυξιακό νόμο «τομή στη μεταπολιτευτική φούσκα, της ευκολίας, των επιδοτήσεων χωρίς στόχους, όραμα, κοινωνικό και οικονομικό όφελος». Και συμπλήρωσε ότι, σε δύο εβδομάδες θα είναι έτοιμος ο νέος αναπτυξιακός νόμος, ο οποίος «Περιορίζει σημαντικά τις επιδοτήσεις, ενισχύει τις φοροαπαλλαγές και τις αποσβέσεις, και ορίζει ένα σαφώς ευνοϊκότερο πλαίσιο για τις δυναμικές αναπτυξιακές επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας και ποιότητας».
Ταυτόχρονα, ο νέος αναπτυξιακός νόμος, όπως ανακοίνωσε ο Υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας, θα προσφέρει ειδικά κίνητρα για την ενθάρρυνση της καινοτομίας, της εξωστρέφειας, των νέων δράσεων, της επιχειρηματικότητας των νέων και μια ολοκληρωμένη, ρεαλιστική και δυναμική προοπτική για την υπέρβαση της κρίσης. «Λέμε ναι στην ποιότητα και την καινοτομία, αρνούμαστε να μπούμε στο φαύλο κύκλο της ατέρμονης κρατικής επιδότησης χωρίς αντίκρισμα», τόνισε χαρακτηριστικά, ο κ. Χρυσοχοϊδης.
Σε ό,τι αφορά το πλέγμα τις δράσεις του Υπουργείου που πρόκειται να υλοποιηθούν άμεσα, ο Υπουργός υπογράμμισε ότι: «Έχουμε ξεκινήσει τις διαδικασίες για την αναδιάρθρωση του ΕΣΠΑ, την ανακατεύθυνσή του στη βάση των νέων αναπτυξιακών μας προτεραιοτήτων, της απλοποίησης και επιτάχυνσης των σχετικών διαδικασιών. Επιπλέον, θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική για το χώρο του τουρισμού την απόφασή μας να προχωρήσουμε δυναμικά στο χώρο των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Πλέον, οι συμπράξεις αυτές δεν περιορίζονται αποκλειστικά σε έργα κοινωνικού χαρακτήρα και επομένως ανοίγεται ένα εξαιρετικό πεδίο για τουριστικές επενδύσεις που θα αναδείξουν αναξιοποίητη μέχρι σήμερα δημόσια περιουσία με ιδιαίτερα ελκυστικά χαρακτηριστικά. Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την επικείμενη απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης και αδειοδότησης επιχειρήσεων που πολύ σύντομα -και πάντως σίγουρα πριν το τέλος του 2010- πρόκειται να έχουν νομοθετηθεί, συνθέτουν ένα πλέγμα πρωτοβουλιών που δίνουν το στίγμα του νέου αναπτυξιακού προτύπου στο οποίο βαδίζει ήδη η χώρα».
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι,
Είναι χαρά και τιμή για μένα να συμμετέχω στο συνέδριό σας, ένα συνέδριο που διεξάγεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο όχι μόνο για τον τουρισμό μας αλλά για τη χώρα μας συνολικά. Και θέλω να ξεκαθαρίσω εξαρχής πως αποτελεί βαθύτατη πεποίθησή μου ότι ο ρόλος των τουριστικών επιχειρήσεων, και επομένως και του ΣΕΤΕ, είναι ιδιαίτερα κρίσιμος για την αναπτυξιακή μας πορεία.
Θέλω να σας πω, ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, συνδέομαι με το χώρο σας, εδώ και πολλά χρόνια τον παρακολουθώ στενά κυρίως λόγω των καλών σχέσεων που διατηρώ με τον Πρόεδρο και όχι μόνο. Αξίζουν συγχαρητήρια γιατί παλεύουν διαρκώς και για τον τουρισμό και για την ανάπτυξη. Θα ήθελα μάλιστα από το βήμα αυτό να σας ευχαριστήσω θερμά για τη στάση σας κατά την κρίσιμη περίοδο των τελευταίων μηνών. Διότι, καταφέρατε να σταθείτε στο ύψος των περιστάσεων και να παλέψετε με την αρνητική δημοσιότητα που υπέστη για μήνες η χώρα μας από τα διεθνή μέσα. Αποδείξατε πως ακόμη και κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες μπορούμε να είμαστε παρόντες στη σκληρή διεθνή αγορά και να διεκδικούμε με αυτοπεποίθηση και δυναμισμό το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Ο κλάδος του τουρισμού αποτελεί λοιπόν για μας έναν πολύτιμο θύλακα αισιοδοξίας. Ένα χώρο που κατάφερε να επιδείξει τα υγιή αντανακλαστικά που θέλουμε να διακρίνουν το σύνολο της οικονομίας μας. Και φυσικά είναι ένας από τους κλάδους που θα αποκομίσουν ιδιαίτερα μεγάλα οφέλη στο πλαίσιο της νέας αναπτυξιακής μας στρατηγικής, η υλοποίηση της οποίας έχει ήδη ξεκινήσει.
Δεν αναφέρομαι βέβαια σε δηλώσεις και προθέσεις. Μιλώ για πολιτικές που έχουν ήδη δρομολογηθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν ήδη οδηγήσει σε συμφωνίες ή ακόμη για μεγάλες τομές που βρίσκονται ένα βήμα πριν την υλοποίησή τους.
Είναι κοινή διαπίστωση όλων μας πως τα δημοσιονομικά μέτρα μπορεί να είναι απαραίτητα και αναγκαία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι ικανά να δώσουν από μόνα τους μακροπρόθεσμη και υγιή προοπτική. Αν θέλουμε να εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο αύριο για μας και τα παιδιά μας, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε την παρούσα κρίση σαν ευκαιρία για να αλλάξουμε το αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας. Πρέπει εδώ και τώρα να ξεπεράσουμε τις αγκυλώσεις και τις αναστολές που μας κρατούσαν πίσω τόσα χρόνια, να εμπνευστούμε ως κοινωνία από νέες αξίες και να θέσουμε την οικονομία μας σε νέες βάσεις.
Με αυτό το γνώμονα προχωρούμε ταχύτατα και αποφασιστικά στην υλοποίηση μιας νέας αναπτυξιακής στρατηγικής που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες προτεραιότητες. Πιο συγκεκριμένα, εισάγεται παντού το κριτήριο του οφέλους και της απόδοσης. Ζητούμενο δεν είναι η απορρόφηση των κονδυλίων αλλά η ανταπόκριση στη ζήτηση, σε αυτό που πραγματικά θέλει η αγορά.
Αφήνουμε πίσω μας τις επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις χωρίς μέλλον και εστιάζουμε αποκλειστικά στην υψηλή προστιθέμενη αξία που δίνει η ποιότητα, το διαφοροποιημένο προϊόν, η καινοτομία. Με αυτές τις αξίες υπηρετούμε τις κεντρικές μας προτεραιότητες που είναι ξεκάθαρες και σαφείς:
α)Αναθέρμανση – Επανεκκίνηση της Οικονομίας.
β)Ενίσχυση της Νεανικής Επιχειρηματικότητας και της Καινοτομίας.
γ)Αποπληθωρισμός των Τιμών, Ενίσχυση του Ανταγωνισμού και Υγιής λειτουργία της Αγοράς.
δ)Ενίσχυση της Εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας.
ε)Βελτίωση ρυθμών απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων.
Κάθε πολιτική μας πρωτοβουλία υπηρετεί με συνέπεια τις προτεραιότητές μας, στη βάση των αξιών και των αρχών που συνοπτικά σας ανέφερα. Δε σκοπεύω να σας κουράσω με εξαντλητικές περιγραφές και αναλυτικές παρουσιάσεις. Ενδεικτικά μόνο, θα αναφερθώ σε ορισμένες πρωτοβουλίες που αποτυπώνουν το πνεύμα της πολιτικής μας και σίγουρα θα επηρεάσουν και τις τουριστικές επιχειρήσεις.
Σε δυο βδομάδες περίπου θα είναι έτοιμος ο νέος αναπτυξιακός νόμος. Ένας νόμος τομή στη μεταπολιτευτική πεπατημένη της φούσκας, της ευκολίας, των επιδοτήσεων χωρίς στόχους, όραμα, κοινωνικό και οικονομικό όφελος. Ο νέος αναπτυξιακός νόμος περιορίζει σημαντικά τις επιδοτήσεις, ενισχύει τις φοροαπαλλαγές και τις αποσβέσεις, και ορίζει ένα σαφώς ευνοϊκότερο πλαίσιο για τις δυναμικές αναπτυξιακές επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας και ποιότητας.
Ταυτόχρονα προσφέρει ειδικά κίνητρα για την ενθάρρυνση της καινοτομίας, της εξωστρέφειας, των νέων δράσεων, της επιχειρηματικότητας των νέων και προσφέρει μια ολοκληρωμένη, ρεαλιστική και δυναμική προοπτική για την υπέρβαση της κρίσης. Λέμε ναι στην ποιότητα και την καινοτομία, αρνούμαστε να μπούμε στο φαύλο κύκλο της ατέρμονης κρατικής επιδότησης χωρίς αντίκρισμα.
Μια ακόμα μεγάλη καινοτομία που επιχειρούμε αυτό το διάστημα, απαντώντας αποτελεσματικά στο μείζον ζήτημα της έλλειψης ρευστότητας, είναι η υιοθέτηση νέων χρηματοοικονομικών εργαλείων. Δημιουργούμε, με δυο λόγια, σύγχρονα επενδυτικά ταμεία που παρέχουν εγγυήσεις, χαμηλότοκα δάνεια και κεφάλαιο εκκίνησης στις επιχειρήσεις συνδυάζοντας τα κονδύλια των διαρθρωτικών ταμείων με τραπεζικά κεφάλαια. Δημιουργούμε δηλαδή μια μόχλευση που αναμένεται να προσφέρει μέχρι το τέλος του έτους περίπου 2 δις ευρώ στις επιχειρήσεις. Στο ίδιο πνεύμα μετατρέπουμε το ΤΕΜΠΜΕ σε μια οιονεί επενδυτική τράπεζα μετονομάζοντάς το σε «Ελληνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης», (ΕΤΕΑΝ). Υπολογίζουμε πως το νέο ταμείο θα δώσει, σε συνεργασία με τις τράπεζες, περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ στην αγορά το επόμενο χρονικό διάστημα και μέχρι το τέλος του επόμενου έτους. Έτσι λοιπόν θα αρχίσει σιγά – σιγά να κινείται η οικονομία. Και μάλιστα με κεφάλαια που συνεχώς θα ανατροφοδοτούνται και θα επανεπενδύονται, καθώς οι ενισχύσεις που δίνονται επιστρέφονται στα ταμεία, διασφαλίζοντας την τροφοδότηση των επιχειρήσεων ακόμη και μετά τη λήξη του ΕΣΠΑ.
Και βέβαια για το θέμα της ρευστότητας, έχουμε ήδη συμφωνήσει με τους εκπροσώπους της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών για απόδοση στις επιχειρήσεις και στην αγορά, του 30% των εγγυήσεων οι οποίες δόθηκαν από την Πολιτεία στις Τράπεζες. Τις αμέσως επόμενες ημέρες το θέμα αυτό θα κλείσει και τυπικά με την υπογραφή των σχετικών συμφωνητικών.
Δε θέλω να σας κουράσω με περισσότερες λεπτομέρειες. Επιγραμματικά μόνο αναφέρω πως έχουμε επίσης ξεκινήσει τις διαδικασίες για την αναδιάρθρωση του ΕΣΠΑ, την ανακατεύθυνσή του στη βάση των νέων αναπτυξιακών μας προτεραιοτήτων, της απλοποίησης και επιτάχυνσης των σχετικών διαδικασιών.
Επιπλέον, θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική για το χώρο του τουρισμού την απόφασή μας να προχωρήσουμε δυναμικά στο χώρο των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Πλέον οι συμπράξεις αυτές δεν περιορίζονται αποκλειστικά σε έργα κοινωνικού χαρακτήρα και επομένως ανοίγεται ένα εξαιρετικό πεδίο για τουριστικές επενδύσεις που θα αναδείξουν αναξιοποίητη μέχρι σήμερα δημόσια περιουσία με ιδιαίτερα ελκυστικά χαρακτηριστικά.
Θέλω να σας πω επίσης ότι στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του ΕΣΠΑ του 2011, θέλω να σας καλέσω, να προχωρήσουμε σε μία γενναία αναθεώρηση η οποία ακριβώς θα απαντάει στις ανάγκες της χώρας, της οικονομίας και των επιχειρήσεών σας, να σταματήσουμε να τροφοδοτούμε διαρκώς επενδύσεις μη αποδοτικές, και να ρίξουμε όλη μας την προσπάθεια μέσα από την αναθεώρηση του ΕΣΠΑ στην ανάπτυξη, γιατί το ΕΣΠΑ που υλοποιούμε αυτή τη στιγμή τουλάχιστον ένα μέρος του είναι προϊόν μίας άλλης εποχής. Συνετάγη και καταρτίσθηκε το 2006. Προετοιμάστηκε το 2005 καταρτίσθηκε το 2006 και αντιλαμβάνεστε ότι είναι μία υπόθεση η οποία αφορά μία περίοδο που δεν υπήρχε καν υποψία για κρίση. Σας καλώ επίσης, να ανοίξουμε έναν γόνιμο – αλλά γρήγορα – , γιατί υπάρχει το ζήτημα του χρόνου και η κρίση δεν περιμένει, σας καλώ λοιπόν να συνδιαμορφώσουμε ένα αναπτυξιακό πλαίσιο με ειδικά προγράμματα για τον τουρισμό μέσα από το ΕΣΠΑ. Υπάρχουν, αυτή τη στιγμή από τη δική μας την πλευρά, και η διάθεση και η απόφαση αλλά και η δουλειά που γίνεται αυτή τη στιγμή προκειμένου να συνδιαμορφώσουμε μία από κοινού και με τους άλλους πολύ σημαντικούς κλάδους της οικονομίας αλλά πόσο μάλλον για ένα κλάδο που έχει το 1/5 του ΑΕΠ της χώρας, να συνδιαμορφώσουμε ειδικά προγράμματα, αναπτυξιακά προγράμματα που αφορούν τον τουρισμό και την τουριστική ανάπτυξη της χώρας.
Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την επικείμενη απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης και αδειοδότησης επιχειρήσεων που πολύ σύντομα -και πάντως σίγουρα πριν το τέλος του 2010- πρόκειται να έχουν νομοθετηθεί, συνθέτουν ένα πλέγμα πρωτοβουλιών που δίνουν το στίγμα του νέου αναπτυξιακού προτύπου στο οποίο βαδίζει ήδη η χώρα.
Και πιστεύω πως καταδεικνύουν πως εμείς δεν πρόκειται να αντιμετωπίσουμε τον Τουρισμό σαν «βαριά βιομηχανία». Γιατί απλούστατα ο όρος αυτός απηχεί κάτι από τη δυσκαμψία και τα ξεπερασμένα χαρακτηριστικά άλλων εποχών, που δεν ταιριάζουν με τη δική μας αντίληψη. Η δική μας πολιτική προκρίνει την ταχύτητα, την προσαρμογή, την καινοτομία, το διαφοροποιημένο προϊόν και δίνει προβάδισμα στους νέους, δυναμικούς επιχειρηματίες.
Σε αντίθεση με τη μονοτονία του σταθερά επαναλαμβανόμενου βιομηχανικού προϊόντος, εμείς θα ενισχύσουμε τις πρωτότυπες μονάδες και τις διαφορετικές ιδέες που καθιστούν την επίσκεψη και τη διαμονή στη χώρα μας, μια πολύτιμη, μοναδική και ανεπανάληπτη εμπειρία.
Αγαπητοί φίλοι,
Οι ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις διαθέτουν σήμερα εξαιρετικά στελέχη. Ανθρώπους με προσωπικότητα, αισθητική, γνώσεις και εμπειρίες πραγματικά υψηλότατου επιπέδου, που περιμένουν το έναυσμα για να ξαναβρούν την αυτοπεποίθηση και το δυναμισμό τους.
Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε την Ελλάδα της εξωστρέφειας, των επενδύσεων, των ποιοτικών υπηρεσιών και της νέας επιχειρηματικότητας, ώστε αυτό το τεράστιο δυναμικό να βρει επιτέλους τη δυνατότητα να εκφραστεί και να δημιουργήσει.
Σας ευχαριστώ.
Μετά το τέλος της ομιλίας, ο κ. Μιχάλης Χρυσοχοϊδης απάντησε σε ερωτήσεις επιχειρηματιών και εκπροσώπων φορέων του τουρισμού. Οι απαντήσεις συνοψίζονται στα εξής σημεία:
«Η αύξηση του ΦΠΑ όπως και των ειδικών φόρων έχει ως στόχο να δημιουργηθεί ένας κρίσιμος όγκος εσόδων για τη διάσωση της οικονομίας. Προφανώς αυτό, δεν είναι μία ανώδυνη διαδικασία και το αντιλαμβάνομαι. Αν όμως εσείς έχετε κάτι να προτείνετε θα ήθελα να το ακούσω πραγματικά, για να δούμε με ποιον τρόπο μπορούμε να επιλύσουμε το οικονομικό ζήτημα της διάσωσης της χώρας και στη συνέχεια να πάμε σε ανάπτυξη. Άλλα, θέλω να πω ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στα ζητήματα της οικονομικής και δημοσιονομικής διάσωσης. Είναι πολύ συγκεκριμένες οι συνταγές που ακολουθούμε και τις κάνουμε με όσο γίνεται ανώδυνο τρόπο, προκειμένου να μην πλήξουμε περαιτέρω τα εισοδήματα των Ελλήνων πολιτών. Να καταστήσουμε τις επιχειρήσεις μας όσο το δυνατόν ανταγωνιστικότερες. Θέλω να σας θυμίσω το εξής: επειδή τελευταία υπάρχει μία λογική σε σχέση με τους φόρους, υπάρχουν χώρες πολύ αναπτυγμένες και ανταγωνιστικές που έχουν πάρα πολύ υψηλούς φόρους.
Σχετικά με τις διατάξεις του νέου νόμου, θέλω να σας πω λοιπόν ότι ναι, ο νέος αναπτυξιακός νόμος, λόγω της συμμετοχής μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποχρεωτικά θα προβλέπει ποσοστά επιδοτήσεων για τη σύγκλιση των περιφερειών. Προβλέπονται λοιπόν, επιδοτήσεις στο νέο αναπτυξιακό νόμο κατά περιφέρεια ανάλογα με τα προβλήματα και τις ανάγκες σύγκλισης που έχει κάθε περιφέρεια. Συνεπώς, πολύ σύντομα θα τα δείτε όλα αυτά. Η βασική του όμως φιλοσοφία, είναι οι φοροαπαλλαγές, οι αποσβέσεις και μια σειρά άλλα κίνητρα τα οποία οδηγούν στην ενίσχυση των κινήτρων για την επιχειρηματικότητα. Είτε για την κίνηση είτε για τη συνέχιση μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας και τον εκσυγχρονισμό μιας επιχείρησης.
Τώρα σε σχέση με τη γνωμοδοτική επιτροπή, θα λειτουργήσει άμεσα, γιατί υπάρχουν πάρα πολλά εκκρεμή ζητήματα και αιτήματα από το λήξαντα πλέον αναπτυξιακό νόμο. Θέλω να σας πω λοιπόν, για να βγάλουμε και ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον, ότι υπάρχουν 3.000 εκκρεμή αιτήματα. Από αυτά, τα 2.600 αιτήματα αφορούν, φωτοβολταϊκά και εξ’ αυτών (από τα 2.600), τα 2.400 αφορούν φωτοβολταϊκά μέχρι 100 κιλοβάτ. Αντιλαμβάνεσθε τι σημαίνει αυτό, σε κόστος για να μπουν σε εφαρμογή, αν αυτές οι επενδύσεις υλοποιηθούν. Δηλαδή, να μπουν σε εφαρμογή δίκτυα και ένα σωρό υποδομές που απαιτούνται, αν τυχόν όλες αυτές οι επενδύσεις τεθούν σε λειτουργία. Απλώς, το θέτω ως έναν προβληματισμό για το πώς και προς ποιες κατευθύνσεις κινείται η επιχειρηματικότητα στη χώρα μας. Θα λειτουργήσει λοιπόν η γνωμοδοτική επιτροπή και άμεσα μάλιστα, γιατί πρέπει να κλείσουμε αυτό το κεφάλαιο. Του παλαιού δηλαδή νόμου, ο οποίος πια εκπλήρωσε το ρόλο του, υπάρχουν υποχρεώσεις και οικονομικές που πρέπει να καταβληθούν προς τους δικαιούχους, για να ολοκληρωθεί η διαδικασία του παλαιού νόμου ώστε από την αρχή του χρόνου να ισχύσει ο νέος.
Σε σχέση με τον τουρισμό, αν προβλέπεται στον αναπτυξιακό νόμο, δεν έχουμε κάποιο ειδικό κεφάλαιο και δεν πρέπει να υπάρχει, δεν είναι το ζητούμενο αυτό. Τα κίνητρα είναι πολύ σημαντικά. Ωστόσο, σας είπα δύο πράγματα και παρακαλώ κρατήστε τα. Νομίζω πρέπει να είμαστε πολύ συγκεκριμένοι, πολύ σοβαροί και δεσμευτικοί σε αυτά τα οποία μεταξύ μας συνεννοούμαστε. Το πρώτο είναι ότι θα προχωρήσουμε στην αναθεώρηση του ΕΣΠΑ. Γιατί έτσι πρέπει να γίνει. Προβλέπεται καταρχήν και όπως είπα το ΕΣΠΑ το σημερινό, είναι προϊόν μιας εποχής που δεν υπήρχε κρίση. Άρα, λοιπόν πρέπει να προσαρμόσουμε τις δράσεις μας στην κρίση και στο τι θέλει η χώρα σήμερα και αύριο. Και δεύτερον, ελάτε να συνδιαμορφώσουμε προγράμματα του ΕΣΠΑ, ειδικά για τον τουρισμό. Ειδικά για τις ανάγκες σας. Δείτε λοιπόν, σας παρακαλώ, άμεσα, τι ανάγκες έχετε, ποιες είναι οι προτεραιότητες των επιχειρήσεων σας. Ελάτε να τις συνδιαμορφώσουμε τώρα και να προκηρύξουμε προγράμματα μαζί. Το εννοώ και περιμένω».
