Ένα σύμβολο ομορφιάς κοσμεί τις πλαγιές του Δίκαιου
Στην φύση υπάρχουν περίπου 9.000 διαφορετικές ποικιλίες πετρωμάτων. Φυσικά, θα ήταν αδύνατο για κάποιον να γνωρίζει κάθε πέτρα.
Ωστόσο, υπάρχει ένα πέτρωμα που ξεχωρίζει εξαιτίας της περίοπτης θέσης του στις κρημνώδεις πλαγιές της ΝΔ πλευράς της οροσειράς του Δίκαιου καθώς και στην ιδιότητα του να ανακλά το φως.
Το μάρμαρο δηλαδή ο «λαμπερός λίθος» που οφείλει το όνομα στην διαφάνεια του, το πέτρωμα του οποίου η παράδοση και η τέχνη χάνεται στα βάθη των αιώνων και συνδέεται με την μοναδική αρχαιοελληνική μνημειακή γλυπτική συναντάται και στο νησί της Κω.
Κατά τον Ιάκωβο Ζαρράφτη κοντά στον χείμαρρο της Λαγκαδάς του Βούζη και νότια της Αγίας Ποκούς υπήρχε «τετράωρο» λατομείο μαρμάρων και από το οποίο γινόταν εξόρυξη και εκμετάλλευση της ορυκτής ύλης. Απο μάρμαρο της περιοχής δημιουργήθηκαν οι περισσότεροι αρχαιολογικοί θησαυροί του νησιού.
Όμως, η εμφάνιση των μαρμάρινων βράχων στην οροσειρά του Δίκαιου δεν είναι μοναδική σύμφωνα πάντα με τον Κώο φυσιοδίφη. Στα Κώια του αναφέρει για την ύπαρξη εμφανίσεων, χρωματιστών μαρμάρων στον Άγιο Κωνσταντίνο και την Παναγιά Τσουκαλαριά, «παρδαλών» μαρμάρων νότια του Ερημίτη και μάρμαρο «όνυχος» στον Λινοπότη.
Ο όνυχας είναι κρυπτοκρυσταλλική μορφή του χαλαζία με εντυπωσιακούς χρωματισμούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζει διαφάνεια και σε συνδυασμό με το φως χρησιμοποιείται σε εντυπωσιακές και καλαίσθητες κατασκευές και διακοσμήσεις.
Πριν τον πόλεμο μια αμερικάνικη εταιρεία ενδιαφέρθηκε για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος. Έκαναν ένα μικρό μόλο για φόρτωση που όμως καταστράφηκε από την έντονη θαλασσοταραχή και τα μεγάλα κύματα που έδωσε ένας από τους νότιους άνεμους της περιοχής. Από τότε κανείς δεν επιχείρησε να εκμεταλλευτεί τα μάρμαρα της Κω.
Τα μάρμαρα της Κω κατά θέσεις εμφανίζονται λευκά, τεφρά, ροδόλευκα, ζαχαρώδη ενώ συχνά είναι οξειδωμένα. Η ηλικία τους εκτιμάται ότι είναι 440-300 εκ.ετών. Πρόκειται για μεταμορφωμένα πετρώματα χωρίς φολίδωση και σχιστότητα.
Έχουν σκληρότητά 3-4, και ειδικό βάρος που ποικίλλει από 1,8 - 2,85 περίπου. Μοιάζουν με το χαλαζίτη, όμως το μάρμαρο είναι σε θέση τόσο να χαραχτεί από μια μεταλλική λεπίδα όσο και να αφρίζει σε επαφή με αραιό υδροχλωρικό οξύ.
Προκύπτουν από την μεταμόρφωση ιζηματογενών ανθρακικών πετρωμάτων και αποτελούνται ως επί το πλείστον από ασβεστίτη. Όσο πιο καθαρό ασβεστίτη περιέχει τόσο πιο λευκός είναι. Όταν όμως περιέχει ορυκτές προσμίξεις τότε αυτά δίνουν διάφορα χρώματα. Το καθαρό λευκό μάρμαρο είναι το αποτέλεσμα της μεταμόρφωσης από ένα πολύ καθαρό (φτωχό σε πυρίτιο) ασβεστόλιθο ή δολομίτη.
Οι χαρακτηριστικές ποικιλίες χρωματιστών μαρμάρων όπως αυτές του Αγίου Κωνσταντίνου συνήθως οφείλονται σε διάφορες ακαθαρσίες ορυκτών όπως άργιλος , λάσπη , άμμος , οξείδια του σιδήρου, ή πυριτόλιθος που ήταν αρχικά παρόν ως κόκκοι ή στρώματα στο ασβεστόλιθο.
Πως δημιουργήθηκε; Μέσα από μια σειρά από εσωτερικές δυνάμεις της γης που κορυφώθηκαν με την δημιουργία της υπερηπείρου Πανγαίας.
Πριν από εκατομμύρια χρόνια, αρχικά σχηματίστηκαν ύφαλοι στην θάλασσα από ασβεστόλιθο, οι όποιοι εκτέθηκαν σε υψηλή θερμοκρασία και πίεση επί μακρό χρονικό διάστημα και μεταμορφώθηκαν σε μάρμαρο κατά τη διάρκεια της σύγκλισης των πλακών. Κατόπιν αναδύθηκαν από την θάλασσα με την βοήθεια των τεκτονικών δυνάμεων για να φτάσουν τα σημερινά υψόμετρα της κορυφής της Αγίας Ποκούς.
Οι πιέσεις και θερμοκρασίες που είναι απαραίτητες, για την παραγωγή του γενικά εξάλειψαν τους όποιους οργανισμούς υπήρχαν στον αρχικό βράχο.
Για τον λόγο αυτό μην προσπαθήσετε να ψάξετε για απολιθώματα σε περιοχές που εμφανίζονται τα μάρμαρα , θα χάσετε τον χρόνο σας. Λόγω των γεωλογικών δυνάμεων, η υφή του ασβεστολίθου έχει αλλάξει. Η θερμότητα, η πίεση και οι τεκτονικές διαδικασίες μεταμόρφωσαν το αρχικό πέτρωμα από το οποίο προέρχονται. Η πρωτογενής ιζηματογενή υφή και δομή του αρχικού ανθρακικού πετρώματος(πρωτόλιθου) έχει τροποποιηθεί ή καταστραφεί.
Το μάρμαρο μπορεί να είναι αρκετά ανθεκτικό σε ξηρά κλίματα όμως έχει και αδύνατα σημεία. Όπως ο ασβεστόλιθος, το μάρμαρο τείνει να διαλύεται σε όξινα υγρά. Όλα τα άλατα ανθρακικών οξέων, μόλις δεχτούν την επίθεση των οξέων, παράγουν διαλυτά οξέα και διοξείδιο του άνθρακα. Συνεπώς, η όξινη βροχή αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό των μαρμάρων μαζί με την ατμοσφαιρική μόλυνση.
Πηγές
1.Κώια-ιάκωβος Ζαρράφτης
2.Η Κως μια φορά και έναν καιρό-Π.Σβουρένος
3.Βικιπαίδεια
4.Γεωλογικός χάρτης Κω
