Βρωμότοπος της Κεφάλου

-γράφει ο Γεωδίφης

Προς την νότια πλευρά του νησιού της Κω, πριν από τον ισθμό της Κεφάλου, υπάρχει ο Βρωμότοπος, ή Βουλκάνια, από την ιταλική λέξη που φανερώνει ηφαιστειογενές έδαφος όπου υπάρχει χλιαρό νερό και θειάφι.

Παλαιότερα λέγεται ότι οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν το έδαφος για δερματικές παθήσεις όπως η ψωρίαση.

Εκεί στην στενή λωρίδα γης όπου παρατηρείται ο λαιμός του κεφαλιού του νησιού συχνά εξέρχονται υδρατμοί και αέρια σε σχεδόν άνυδρο υπέδαφος. Το λιγοστό νερό μόλις εξέρχεται από το υπέδαφος εξατμίζεται αμέσως σε θερμοκρασία από 100- 600 βαθμούς Κελσίου. Τα αέρια, τα οποία κατακάθονται στην περιοχή σχηματίζουν χαρακτηριστικές πολύχρωμες αποχρώσεις.

Τι ακριβώς συμβαίνει; Πρόκειται για ατμίδες που συχνά παρουσιάζονται σε ηφαιστειακά υλικά και ονομάζονται θειωνίες. Τέτοιες επιφανειακές εκδηλώσεις υπάρχουν και σε άλλα μέρη του Αιγαίου όπως στην γειτονική Νίσυρο, Σαντορίνη, Μήλο κά.

Η περιοχή του Βρωμότοπου καλύπτεται από αποθέσεις τόφφου (ιγκνιμβρίτης που δεν έχει συγκολληθεί) και προέρχονται από την τρομερή έκρηξη που έγινε στο νησί της Κω πριν από περίπου 161.000 χρόνια.

Πρόκειται για διόδους διαφυγής αερίων που βγαίνουν από ρωγμές και τρύπες χωρίς πίεση.

Σε αυτό συμβάλλει η τεκτονική της περιοχής αφού στην κυριολεξία είναι ζωσμένη από ενεργά ρήγματα(δείτε γεωλογικό σκαρίφημα). Οι ατμίδες πιθανόν να σχηματίσθηκαν μετά την απόθεση αυτών των ηφαιστειακών υλικών. Κάποτε πιστεύαμε ότι προήλθαν από την απαέρωση του υποκείμενου μαγματικού θαλάμου όμως σήμερα έχει αποδειχτεί ότι σχηματίστηκαν από απαέρωση του ιγκνιμβρίτη και δεν συνδέονται από τον μαγματικό θάλαμο.

Οι ηφαιστειακές ατμίδες όταν εξέρχονται στην ατμόσφαιρα αποτελούνται από θερμά αέρια και περιέχουν κυρίως υδρόθειο , υδρατμούς και λιγότερο διοξείδιο άνθρακα ,αποσαθρώνουν και εξαλλοιώνουν τα γύρω πετρώματα, σχηματίζοντας λασπώδεις λάκκους. Γύρω από τις ατμίδες αποτίθενται διάφορα ορυκτά και άλατα που περιέχονται στα θερμά ρευστά . Το υδρόθειο μυρίζει σαν κλούβιο αυγό και εξαιτίας των αναθυμιάσεων οι ντόπιοι τον ονόμασαν Βρωμότοπο.

Όμως η περιοχή εκτός από τις θειωνίες και την ενεργό τεκτονική παρουσιάζει και κάτι ακόμη. Μια στιβάδα από συντρίμμια μας αφηγούνται τι έγινε σε αυτή την γωνιά του Αιγαίου πριν από περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια. Λάβες μπανακίτη(πέτρωμα μεταξύ τραχείτη και βασάλτη) που ίσως να προέρχονται από την πρώτη φάση ηφαιστειακής δραστηριότητας του νησιού παρεμβάλλονται στους τόφφους της περιοχής. Πιθανόν να είναι αποτέλεσμα δραστηριότητας που προήλθε από ηφαιστειακούς σεισμούς ή από την άνοδο μάγματος. Για αρκετούς μήνες πριν την έκρηξη του Όρους της Αγίας Ειρήνης το 1980, μάγμα εκχυνόταν στην βόρεια πλευρά του ηφαιστείου και δημιουργούσε μια εξαιρετικά ασταθή πλαγιά. Ένας σεισμός προκάλεσε την κίνηση της γης σε αυτήν την περιοχή και το αποτέλεσμα ήταν μια γρήγορη μετακίνηση της στοιβάδας των συντριμμιών.

Γεωδίφης

Πηγές: ΙΓΜΕ(Γεωλογικός χάρτης Κεφάλου), Βικιπαίδεια, ΑΠΘ(Τμήμα Ηφαιστειολογίας), USGS

Περισσότερες φωτογραφίες, εδώ...